Кога се чувствуваме поспано, едвај можеме да ги држиме очите отворени и не сме фокусирани – нашиот мозок ни испраќа порака дека е време за одмор.
Нова студија базирана на проучување на винските мушички користени во експерименти го утврди потеклото на оваа биолошка порака до нашето тело, како и појасно разбирање на нашата потреба за одмор на клеточно ниво, пишува RTS.
Истражувачи од Универзитетот Оксфорд во Велика Британија ги идентификуваа митохондриите во нашите клетки како одговорни за сигнализирање кога телото треба да се одмори. Според истражувачите, митохондриите, ситни генератори на енергија, предизвикуваат еден вид метаболичко преоптоварување во невроните кои го регулираат спиењето. Ова преоптоварување може да се ресетира преку спиење, осигурувајќи дека мозокот останува во здрава состојба.
„Почнуваме да разбираме за што служи сонот и зошто воопшто чувствуваме потреба да спиеме. И покрај децениите истражување, никој не идентификувал јасен физички предизвикувач. Нашите наоди сугерираат дека одговорот може да лежи во самиот процес што ги напојува нашите тела: аеробниот метаболизам“, рече физиологот Геро Мизенбек.
Тимот ги проучувал невроните одговорни за регулирање на спиењето кај винските мушички, кои имаат значителни биолошки сличности со луѓето. Со споредување на добро одморени и лишени од сон вински мушички, истражувачите идентификувале разлики во генската активност и електричната сигнализација.
Тие откриле дека преоптоварените митохондрии во мозокот лишен од сон ослободуваат електрони, што го зголемува производството на штетни отпадни производи. Невроните што го регулираат спиењето реагираат на овие молекули со преминување во режим на преоптоварување, што го прави спиењето врвен биолошки приоритет.
„Не сакате вашите митохондрии да ослободуваат премногу електрони. Кога го прават тоа, тие генерираат реактивни молекули што ги оштетуваат клетките“, вели невронаучникот Рафаеле Сарнатаро.
Генетски модифицираните мушички со зголемено производство на електрони во клетките што го регулираат спиењето резултираа со тоа што винските мушички спијат повеќе. Слично на тоа, мувите со намалено производство на електрони спиеја помалку.
Секако, постојат и други притисоци врз сонот, од тоа колку кафе пиете дневно до времето на вашиот циркадијален ритам – внатрешниот часовник што му кажува на вашето тело кога е време за спиење. Но, сега имаме вистински клеточен механизам што го контролира сонот и покажува зошто не можеме без него.
Сè што учиме за сонот може да влијае на третманот на нарушувањата на спиењето, па дури и на невролошки состојби како Алцхајмеровата болест. Овие болести се тесно поврзани со сонот и како тој го штити мозокот, а врската со митохондриите може да биде нешто што идните студии треба да го истражат.
Студијата, исто така, поврзува некои од точките помеѓу метаболизмот, сонот и животниот век. Помалите животни имаат тенденција да спијат повеќе и да живеат пократко, а митохондријалната активност може да биде дел од причината зошто.
„Ова истражување одговара на една од големите мистерии во биологијата. Зошто ни е потребен сон? Одговорот се чини дека е напишан во самиот начин на кој нашите клетки го претвораат кислородот во енергија“, рече Рафаеле Сарнатаро.
