Врховниот суд на САД деновиве ќе го почне сослушувањето аргументи во случајот за царините на администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп што би можел да ја дефинира неговата економската политика.
Трамп случајот го нарече „еден од најважните случаи во историјата на земјата“ бидејќи е загрозен ‘рбетот на неговата економска програма – царините. Тој најави лично појавување пред судот, што е невиден потег.
Клучното прашање на кое судиите ќе се обидат да одговорат е дали Трамп имал законско овластување да воведува царини со повикување на Законот за меѓународни економски овластувања во вонредни ситуации (IEEPA), кој претходно оваа година ги зголеми царинските стапки до 145% за Кина и 50% за клучните трговски партнери како што се Индија и Бразил.
Според податоците од Царинската и граничната заштита на САД, од 23 септември, американските компании платиле речиси 90 милијарди долари царини кои се наметнати според IEEPA. Тој износ претставува повеќе од половина од вкупните царински приходи собрани од САД во текот на фискалната 2025 година.
Трамп претходно изјави дека доколку Врховниот суд пресуди против него, тие ќе „мораат да ги вратат парите“ и да им ги надоместат на компаниите милијардите што веќе ги платиле. Како што се претпоставува дека случајот ќе трае со месеци, компаниите ќе мора да продолжат да плаќаат давачки, што значи дека износот на потенцијални поврати ќе продолжи да расте.
Сепак, процесот на враќање нема да биде ниту брз ниту едноставен, и не е јасно дали сите компании ќе имаат право на надомест.
Заканата од високи царини е клучна алатка што Трамп ја користи за да ги принуди другите земји да потпишуваат трговски договори поповолни за САД. За возврат, трговските партнери се обврзаа на поголеми купувања на американска стока и зголемени инвестиции во американски компании.
Доколку Врховниот суд пресуди против Трамп, сите тие договори би можеле да бидат доведени во прашање.
– Царините на IEEPA беа основа за договорот со САД, а непознатото е што ќе се случи ако тие повеќе не можат да се наметнуваат. Се претпоставува дека администрацијата на Трамп ќе тврди дека ништо не се менува и дека договорите остануваат важечки – рече Дејв Таунсенд од Меѓународната трговска група.
Сепак, таквата одлука би можела да ги охрабри трговските партнери да се обидат повторно да преговараат за условите или дури и да наметнат свои одмазднички тарифи за американскиот извоз.
Американските претседатели имаат широк спектар на царински механизми на располагање, но Трамп во голема мера се потпирал на два во својот втор мандат: контроверзните тарифи на IEEPA и тарифите од Член 232, кои му даваат овластување да ги наметнува од причини за национална безбедност. Тарифите од Член 232 можат да се користат само за таргетирање на одредени индустриски сектори и бараат истрага од Министерството за трговија.
Без оглед на одлуката на судот, Трамп сè уште ќе може да ги користи тие механизми. Сепак, ниту еден од нив не му дозволува да ги менува стапките на увоз „со притискање на прекинувач“, како што можеше да прави со користење на IEEPA.
