Претседателот на САД, Доналд Трамп, и израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху се сретнаа во понеделникот вечерта на вечера во Белата куќа, каде разговараа за неколку прашања со висок ризик – од иднината на Газа, преку односите со арапските држави, до последиците од нападите врз Иран, објави Њујорк тајмс.
Средбата започна со меѓусебни пофалби и со славење на неодамнешниот американски воздушен напад врз ирански нуклеарни постројки.
– Тој создава мир, додека ние зборуваме, во една по една земја од регионот – рече Нетанјаху, кој го номинирал Трамп за Нобелова награда.
Трамп ја спореди својата одлука со онаа на Хари Труман за фрлање на атомска бомба врз Јапонија.
– Тоа запре многу борби, а и ова запре многу борби – изјави тој.
Нетанјаху ќе остане во Вашингтон до четврток, со закажани средби со потпретседателот Џеј Ди Венс, спикерот Мајк Џонсон и министерот за одбрана Пит Хегсет. Посетата доаѓа во време на интензивни преговори за прекин на огнот во Газа, што се одвиваат во Катар под американско посредништво.
Преговори во Катар за 60-дневен прекин на огнот, заложници и за повлекување
Американскиот специјален пратеник Стив Виткоф, кој ја има клучната улога во предлогот за 60-дневен прекин на огнот, оваа недела патува во Доха за да се приклучи на разговорите со претставници од Катар и Египет, објави Ројтерс.
Според планот, се предвидува фазно ослободување заложници, повлекување на израелските сили од делови на Газа и почеток на разговори за целосен крај на војната. Израел го прифаќа планот, но Хамас инсистира на конечен прекин на војната пред да ги ослободи преостанатите 50 заложници – од кои се верува дека најмалку 20 се сѐ уште живи.
– Највисок приоритет за претседателот во овој момент е крај на војната и враќање на сите заложници – изјави портпаролката на Белата куќа, Каролин Левит.
Палестински извори за Ројтерс потврдуваат дека преговорите се во чувствителна фаза и дека главна пречка е одбивањето на Израел да дозволи целосен и безбеден влез на хуманитарна помош во Газа. Израел вели дека сака да спречи снабдување на милитанти.
Претседателот Трамп изјави дека е „многу блиску до договор со Хамас“ и најави дека ќе биде „цврст“ со Нетанјаху за брзо постигнување решение. Некои од партнерите на израелската влада се против прекин на огнот, но поради падот на јавната поддршка за војната, се очекува владата да го поддржи договорот – доколку условите ѝ се прифатливи.
Визии за иднината на Газа
Во февруари, Трамп предложи преселување на два милиони Палестинци од Газа и трансформација на територијата во „Ривиера на Блискиот Исток“ под американска управа – идеја која подоцна ја повлече. Арапските земји се залагаат за обнова на Газа и нејзино интегрирање во идна палестинска држава, без Хамас.
Нетанјаху ја поддржа првичната визија на Трамп, велејќи дека жителите на Газа треба да имаат право на избор.
– Ако сакаат да останат, нека останат, ако сакаат да заминат – треба да можат да заминат – изјави тој.
Хуманитарна катастрофа во Газа
Војната започна во октомври 2023 година, кога Хамас уби околу 1.200 луѓе и зеде 251 заложник. Според Министерството за здравство на Газа, израелската одмаздничка офанзива досега усмртила над 57.000 Палестинци, раселила повеќе од 80% од населението и оставила речиси половина милион луѓе на работ на глад, според ОН.
Во меѓувреме, Трамп останува цврст сојузник на Нетанјаху – дури и јавно го бранеше во контекст на судскиот процес што се води против него во Израел, каде што премиерот се соочува со обвиненија за поткуп, измама и злоупотреба на довербата, кои тој ги негира.
