Свето Јаневски ја уништува легендата на Охрид: Како М-6 групацијата го урива Охридтурист и го пушта хотел Палас да пропаѓа

Кога приватизацијата се претвора во опстанок

- Advertisement -

Во срцето на Охрид, на најатрактивната локација со поглед кон Охридското Езеро и Калето, хотел Палас стои како немо сведоштво на една комплексна корпоративна битка која трае години. Зад фасадата на овој хотел од 50-тите години, кој еднаш го отворил самиот Јосип Броз Тито, се одвива драма која ги содржи сите елементи на современиот македонски капитализам: сомнителни проценки, блокирани статусни промени, судски постапки и обвиненија за финансиски криминал.

Главните играчи

На едната страна е М-6 ДОО Скопје, мнозински акционер предводен од фигурата на Свето Јаневски, заедно со поврзаните лица Драгана Јаневска, Кирило Јаневски и Јане Јаневски. На другата страна е ЕКСТРА-СКОПСКО Косел ДООЕЛ, акционер со 29,13% учество, кој преку својот полномошник адвокат Аце Ѓоршевски води тврда борба за издвојување од друштвото.

Меѓу нив застанаа малцинските акционери, вработените со децении стаж, Одборот на директори предводен од генералниот директор Оливера Ставрова, и на крајот – државата, која преку Правобранителот мудно молчи и се воздржува.

Договор од 2009: Почетокот на расплетот

Сè започнало со договор од 2009 година меѓу М-6 и ЕКСТРА-СКОПСКО Косел за заеднички развој на АД Охридтурист. Како “реномирани фирми”, како што се наведува во материјалите, двете компании требало да имаат концепт за развој – или секој да си тргне по својот пат.

Но наместо развој, дошло пропаѓање. “Во сиот период немаше концепт на развој, имаше само пропаѓање на фирмата”, констатира адвокатот Ѓоршевски на собранието одржано на 3 октомври 2025 година.

Судската пресуда и заглавена постапка

Во 2016 година ЕКСТРА-СКОПСКО Косел иницирал статусни промени – постапка за издвојување од друштвото. Беше ангажиран Завод за вештачење, платени се преку 25.000 евра за проценки. Но со промената на Одборот на директори во 2019 година, постапката застанала.

Следела судска битка. На 14 јули 2023 година Собранието на акционери донело Одлука за статусни промени, врз основа на судска пресуда која го задолжувала М-6 ДОО Скопје да почитува обврска и да започне постапка за издвојување на ЕКСТРА-СКОПСКО Косел.

Две и пол години подоцна, постапката е сè уште блокирана.

Проценките: Фалична математика од 11 милиони евра

Во март 2025 година М-6 ДОО Скопје предложил две варијанти за издвојување:

- Advertisement -

• Варијанта 1: Хотел Палас и ресторан Ориент
• Варијанта 2: Хотел Орце Николов и комплекс Летница

ЕКСТРА-СКОПСКО Косел останал на својот предлог: хотел Орце Николов, комплекс Летница и ресторан Ориент, со доплата од 1,25 милиони евра за ресторанот. Предлогот бил прифатен, и на 7 април 2025 година доставен протокол со основни начела и услови.

Но тука се појавува клучниот момент: ЕКСТРА-СКОПСКО Косел го условувал договорот со претходно потпишување на Спогодба за делба. А М-6, според тврдењата, го условувал својот пристанок со нешто сосема друго – гласање на Собранието за ставање под хипотека на недвижен имот на АД Охридтурист за потребите на блиска фирма на М-6.

“Добрата волја да се реши работата на мирен начин не е спорна”, вели адвокатот Ѓоршевски, “но условувањето од типот дека тоа е прифатливо само доколку на собрание гласате да се стави под хипотека недвижен имот за потребите на трета фирма – тоа не е прифатливо.”

- Advertisement -

Бети Недева, полномошник на М-6 ДОО Скопје, порекнува дека било поставувано такво условување.

Но уште поголем проблем е самата проценка. Според ЕКСТРА-СКОПСКО Косел, во проценката изготвена од консултантската куќа Мур Стивенс недостасува имот во вредност од 11 милиони евра. Овластени проценители од ПРИМА ТИМ ДОО Охрид и ГЕОПРАКТИКА ДОО Охрид укажале на пропусти – не е опфатен сиот имот на друштвото.

На Собранието на 4 септември 2024 година, ЕКСТРА-СКОПСКО Косел побарал одложување на гласањето за проценката, за да се усогласи истата. Но мнозинскиот акционер гласал за спорната проценка. Резултат: тужба која е активна, и времена мерка која забранува и продажба и користење на неточната проценка.

Во октомври 2024 година Одборот на директори сфатил дека греши и предложил на Собранието да ги отповика двете спорни Одлуки. Но времето е изгубено.

Случајот “Два Бисера”: 75 милиони денари спорна наплата

Во допис до ЕКСТРА-СКОПСКО Косел, дел од Одборот на директори напишал дека компанијата “незаконски наплатила 75 милиони денари”. Се работи за случајот со фирмата Два Бисера и Џемал Рахман.

АД Охридтурист поднел тужба против Два Бисера за наплата на штета. Два Бисера се бранел и поднел противтужба. Судот ја уважил противтужбата – значи, Два Бисера бил во право и ги наплатил средствата.

Но овде доаѓа клучната точка: Одборот на директори, и покрај повторувани барања на ЕКСТРА-СКОПСКО Косел на најмалку две Собранија, не поднел барање за надомест на штета. Оправдувањето било дека има поднесено ревизија.

Пред самото Собрание на 3 октомври 2025, стасала Одлуката на Врховен суд на РСМ: ревизијата е одбиена како неоснована. Ова значи дека правото на АД Охридтурист е речиси сигурно изгубено, а сите акционери трпат штета од 75 милиони денари – штета за која Одборот на директори сега, според законот, влегува во обврска спрема сите акционери како солидарен должник.

Адвокатот Ѓоршевски вели: “Кој и да го чита на веб страната дописот на дел од Одборот на директори до ЕКСТРА-СКОПСКО Косел ќе се чуди на изнесеното – се работи за лаги и невистини, чиста клевета и причинета штета на акционерот ЕКСТРА-СКОПСКО Косел.”

Одговорот на ЕКСТРА-СКОПСКО Косел не е објавен на веб страната на друштвото, иако тоа било побарано.

Хотел Палас: Спас или рушевина?

Ако има симбол на целата оваа приказна, тоа е хотел Палас. Примерок на архитектурата од 50-тите години, отворен од Тито, со келнери и кувари доведени од Далмација – тоа бил најрепрезентативниот хотел на поранешна Југославија.

Денес е во расипана состојба, заштитен како културно наследство од државата, опкружен со зелена површина која била вратена со денационализација на поранешни сопственици. Процесот на денационализација е уште една приказна: два пати Правобранителството дало обврзници против враќање, но земјиштето сепак било вратено.

Во 2016 година започнала постапка за доградба и реконструкција. Беа ангажирани Градежниот Факултет во Скопје и ИЗИС, платени се преку 200.000 евра за проектна документација и испитувања. На 23 август 2017 година Министерството за транспорт и врски издало правосилно Одобрение за доградба и реконструкција (бр. 28 Up-294/2017).

Избран бил најповолен изведувач, потпишан Преддоговор, започнати работи. Кире Колески, тогашен претседател на Одборот на директори, ветил дека за роденденот на Светозар Јаневски хотелот ќе светне.

Но со доаѓањето на новиот Одбор на директори во 2019 година, процесот застанал.

Градежен факултет: Едно мислење за санација, друго за рушење

И тука приказната станува уште почудна. Градежниот факултет, кој претходно дал согласност дека хотелот може да се санира, дека е во ред со сеизмика и статика, изведнаш издал ново мислење – од канцеларија, без анализа на лице место – дека хотелот треба да се руши.

“Градежен факултет заборавил дека има правосилно Одобрение за доградба и реконструкција и дека имаат дадено согласност”, вели адвокатот Ѓоршевски. “Него си нашол за згодно од канцеларија да напишат мислење, а не дошле на лице место да утврдат фактичка состојба.”

Зошто? Сомнежот е дека новото мислење е во функција на симнување на заштитата како културно наследство. Ако се симне заштитата, се отвора простор за сосема различни сценарија, вклучувајќи и денационализација.

На Собранието на 3 октомври 2025, Државниот правобранител Томе Трпоски истакнал дека во материјалите недостасува инвестициски план, финансиска конструкција, и посебно – почитување на стручното мислење за карактеристики и препораки. Државата се воздржала при гласањето.

Џемал Рахман, акционер кој работел во Охридтурист 30 години, одговорил дека сето тоа постои и може да се земе од хотел Палас.

Гласањето: Блокада на промени

На Собранието на акционери на 3 октомври 2025 година беа ставени три точки:

1. Избор на претседавач и работни тела
2. Одлука за водење на работењето на АД Охридтурист од членовите на Одборот на директори по донесените одлуки на Собранието
3. Одлука за продолжување со доградба и реконструкција на Хотел Палас

За точка 2 (водење на постапката за статусни промени):

• ЗА: 51.933 гласа (ЕКСТРА-СКОПСКО Косел и малцински акционери)
• ПРОТИВ: 109.571 глас (М-6 и поврзани лица)

За точка 3 (хотел Палас):

• ЗА: 51.933 гласа
• ПРОТИВ: 87.738 гласа
• ВОЗДРЖАНИ: 21.833 гласа (државата)

Двете одлуки не се донесени.

Малцинските акционери: Немата жртва

Сашко Денесовски, полномошник на малцинскиот акционер Здравко Ѓоргиевски, на Собранието истакнал: “Мнозинските акционери си ги мерат силите, а најмногу се оштетени малцинските акционери. Не ни преостанува ништо друго освен да тужиме за изгубена добивка, за обезвреднет капитал.”

Благуна Чекреџиоска, акционерка која 30 години работела во Охридтурист, со тага изјавила дека сака да се изгласа одлуката за реконструкција: “Ако се отвори повторно, многу ќе се израдувам.”

Џемал Рахман, кој беше обвинет во дописот на дел од Одборот на директори за наводно незаконско постапување, на Собранието изјавил: “Повреден сум со тоа што бев обвинет. Пресудата на Врховен суд ќе ја чувам дома и ќе ја урамам, зошто тоа е признание на моето исправно работење. На моите 65 години немам прекршочна пријава.”

Концептот за продажба vs. концептот за развој

“Концептот за развој не успеал, концептот за поделба е блокиран, а концептот за продажба е актуелизиран”, резимира адвокатот Ѓоршевски.

На четири Собранија М-6 ДОО Скопје предлагал продажба на имот. ЕКСТРА-СКОПСКО Косел бил приморан со времена мерка да ги запре тие работи. Времената мерка е активна и за продажба на хотел Десарет.

Но Оливера Ставрова, генерален директор, на Собранието изјавила: “Одборот ќе најде купувач кој би платил два или повеќе пати повисока цена. Зошто би се правела статусна промена, ако имотот вреди многу повеќе? Во тој случај Одборот ќе ги награди сите акционери.”

Ова ја отвора клучната дилема: Дали Одборот на директори навистина бара подобра цена за сите акционери, или преку блокирање на статусните промени и продажба на поединечни објекти се служи интересот на мнозинскиот акционер?

Кој диригира со Одборот на директори?

ЕКСТРА-СКОПСКО Косел постојано го истакнува ставот дека Одборот на директори е “диригиран од М-6 ДОО Скопје”. Укажувањето е на фактите:

• Постапката за статусни промени не се движи, иако има судска одлука
• Времено се прифаќа спорна проценка, потоа се отповикува
• Не се поднесува тужба за надомест на штета во случајот “Два Бисера”
• Не се организира бараниот работен состанок за усогласување на проценката
• Одговорот на ЕКСТРА-СКОПСКО Косел не се објавува на веб страна

Оливера Ставрова на Собранието рековн: “Одборот не носи одлуки инструирани од М-6 ДОО Скопје. Сите членови се професионалци, работат согласно закон и ќе ги спроведуваат одлуките согласно закон.”

Но во исто време, другите членови на Одборот на директори – освен неа – не присуствуваа на Собранието. Џемал Рахман прашал: “Се одвиваат крупни работи во АД Охридтурист, но никој од другите директори не сака да присуствува. Одборот на директори си зема пари, а ние како вработени немаме никаков приход.”

Молчењето на државата: Правобранителот и неговата улога

Државата, преку Министерството за финансии, е акционер во Охридтурист. Државниот правобранител Томе Трпоски присуствувал на Собранието, се воздржал при гласањето, но не презел никаква активност.

Сашко Денесовски на Собранието прашал: “Чудно ми е молчењето на Правобранителот. Смета дека треба да се преземат активности за испитување дали станува збор за финансиски криминал.”

Понатаму: “Правобранителот мора да има во предвид дека тука може да станува збор и за финансиски криминал, дека треба да се позанимава по тоа прашање, да поднесе до сите инстанци.”

Државата, изгледа, преферира да молчи.

Закани со тужби и нови судски постапки

Адвокатот Ѓоршевски на крајот на Собранието бил јасен: “М-6 ДОО Скопје со гласањето против одлуката влегува во процедура за тужби и за пенали. Самиот сметав дека ќе се појави доблесност да го сфати состојбите и апелите на акционерите, но очигледно е дека нема слух за таа работа. Ќе се видиме на следно Собрание со новите судски постапки што ќе се поведат.”

Од непостапувањето и негласањето, вели тој, има последици.

Што следува?

Охридтурист е заглавен во мртва точка. Три концепти се судираат:

1. Концептот на ЕКСТРА-СКОПСКО Косел: Издвојување по судска одлука, со издвојување на хотел Орце Николов, комплекс Летница и ресторан Ориент
2. Концептот на М-6: Сè уште нејасен – продажба на целото друштво, продажба на поединечни објекти, или договорна делба под нивни услови
3. Концептот на малцинските акционери и вработените: Развој, санација на Палас, враќање на минатата слава

Хотел Палас стои како немо сведоштво. На денешното Собрание, адвокатот Ѓоршевски прашал: “Зошто сето е занемарено? Хотел Палас е сведоштво на еден важен период, државата го заштитила, кој може да бара изговори да не се става во функција?”

Одговорот, се чини, лежи во судирот на интереси кој не може да се разреши на Собранија на акционери. Лежи во проценки кои недостасуваат 11 милиони евра. Лежи во Одбор на директори кој, според едната страна, е професионален и работи по закон, а според другата – е диригиран од мнозинскиот акционер.

И лежи во молчењето на државата, која гледа како најатрактивната туристичка локација во Охрид – градот заштитен од УНЕСКО – пропаѓа, година по година.

Епилог: Состојбата во АД Охридтурист Охрид е парадигма на македонскиот транзициски капитализам – приватизација без развој, корпоративни конфликти без епилог, малцински акционери без заштита, и држава без волја за интервенција. Хотел Палас, културно наследство од 50-тите, стои како метафора на изгубената иднина.

К.Д.Редакција Охридскај