Само вистина и правда – ова беа барањата што студентите ги упатија до властите во Србија пред осум месеци. Обединети под слоганот „Вашите раце се крвави“, тие ги отфрлија лидерите, идеологиите, партиите, барајќи единствена одговорност за смртта на 16 лица при уривањето на настрешницата на железничката станица во Нови Сад.
Идеолошки минимум
„Имавме идеолошки минимум околу кој се собравме. Не беше побарано од нас да се изјасниме за други прашања, се држевме до основните принципи на демократијата – единство, толеранција, правда“, изјави за ДВ Татјана Рашиќ, студентка од Нови Сад, која се приклучи на протестите речиси од првиот ден.
Знамињата на Србија и на универзитетот беа единствените што беа добредојдени на нивните протести. Тоа беше обид да се вратат државните симболи на граѓаните, а не да се користат како оружје на политиката. За прв пат, движењето создаде чувство на единство кај граѓаните на Нови Пазар.
Дури и дел од граѓанската левица им призна на студентите дека го потврдиле патриотизмот како посветеност на законите и институциите.
Крајот на политичката невиност
Како што растеа протестите, така растеше и идеолошката разновидност. Знамињата, кокардите и шајкачето „Нема да се откажеме од Косово“ стануваа сè почести во иконографијата на протестите, додека воените ветерани се појавија како главни заштитници на студентите.
Критиките дека протестот се претворил во платформа за големосрпски национализам кулминираа по 28 јуни и Видовден – датум длабоко вкоренет во српскиот национален мит. На тој ден, националистичките и конзервативните говори доминираа во Белград, а професорот Мило Ломпар, познат по неговото величење на ликот и делото на Радован Караџиќ, исто така се качи на подиумот.
Што е со националистичките симболи?
„Националистичките симболи што повремено се појавуваат на протестите се резултат на неиспитани идеолошки обрасци од 90-тите години кои го најдоа своето место не само во образованието, туку и во културата и медиумите, односно во целиот јавен простор“, вели културологот Александра Ѓуриќ Босниќ за ДВ.
Тој потсетува дека критиките доаѓаат не само поради отпорот кон наследството од деведесеттите и злоупотребата на псевдопатриотските наративи, туку и поради стравот дека Србија би можела да се врати во старите шеми.
„За оние од нас кои поминале низ траумата од деведесеттите, сеќавањето на говорот на Слободан Милошевиќ на Видовдан на Газиместан е исто така трауматично. И кога на 28 јуни слушнавме изрази што нè потсетуваат на злоупотребата на националните чувства и идеи за обединета Србија и „српски свет“, јасно е зошто критиките кулминираа“, додава Ѓуриќ Босниќ.
