Слаба дигитализација и автоматизација: Хрватската индустрија заостанува зад европскиот просек во
Хрватската индустрија заостанува зад европскиот просек во продуктивноста, меѓу другото поради ниските нивоа на дигитализација и автоматизација, недостатокот на квалитетна работна сила и недоволното инвестирање во истражување и развој, беше нагласено во вторник на конференцијата на HGK „Време е за индустрија“.
Хрватската стопанска комора (HGK) сакаше преку 20 „длабински“ интервјуа со менаџери на големи и средни компании од преработувачката индустрија да утврди зошто продуктивноста по вработен во хрватската индустрија заостанува зад европскиот просек.
Според потпретседателот на HGK за индустрија и одржлив развој, Томислав Радош, клучните причини за заостанувањето се првенствено тоа што Хрватска претежно произведува во мали серии, недостасува квалитетна и образована работна сила, ниско ниво на дигитализација, ниско ниво на автоматизација и ограничени инвестиции во истражување и развој.
Производите на хрватската индустрија имаат пониско ниво на додадена вредност
„Ова се клучни пречки за растот на продуктивноста во хрватската индустрија“, истакна Радош.
Тој предупреди дека бруто додадената вредност по вработен во Хрватска е многу пониска од просекот на ЕУ – на пример, на ниво од само 58 проценти работници од Словенија. Со други зборови, ова значи дека производите на хрватската индустрија имаат пониско ниво на додадена вредност во споредба со производите од ЕУ, што се должи и на веќе споменатите недоволни инвестиции во истражување и развој.
Тој исто така рече дека оваа конференција служи за да понуди конкретни решенија – од страна на регулаторите, односно државата, но и од самите компании – со цел да се подигне нивото на продуктивност на повисоко ниво.
Економскиот аналитичар Велимир Шоње изјави дека циклусот конференции на HGK исто така успеа да го „сруши митот“ дека Хрватска нема индустрија. „Хрватска има прилично разновиден индустриски сектор и со учество од околу 17 проценти од вкупниот број вработени, оваа гранка сочинува значаен дел од хрватската економија“, истакна тој.
Сепак, тој исто така предупреди дека проблемот на хрватската индустрија првенствено се рефлектира во фактот на релативно ниска продуктивност. Сепак, оваа општа оценка, забележува тој, не важи за сите, па од една страна постои дел од релативно застарената економска структура, концентрирана во индустрии со помала додадена вредност, која исто така бележи пад на вработеноста, но од друга страна постојат гранки и компании со производство со поголема додадена вредност, кои ги пронашле своите „ниши“ и се развиваат технолошки. Втората група ги вклучува компаниите од енергетскиот сектор, производството на електрична опрема, потоа индустријата за пијалоци, неметалните минерали, градежните материјали итн.
Ова се индустрии со вредност на производство по вработен од 60 илјади евра и повеќе, што е доста значајно дури и според европските стандарди, рече Шоње.
Сепак, тој истакна дека според индикаторите за иновации и дигитализација, хрватската индустрија заостанува зад своите „европски реперни вредности“, па затоа не може да се спореди со Австрија, Германија или Италија, па дури ни со Словенија.
Тој, исто така, оцени дека во следните пет до десет години, поттикнувањето на иновациите и дигитализацијата ќе биде клучно за трансформирање на хрватската индустрија, а за тоа ќе биде потребна добра бизнис клима, модерно и агилно управување, како и капитал. „Според моменталната состојба на хрватскиот пазар, сум сосема убеден дека знаењето и капиталот ќе бидат (…) Мислам дека во следните пет до десет години ќе има структурна трансформација што е поголема од сè што сме виделе во последните неколку децении“, рече Шоње.
Одбранбената индустрија е „сјаен“ пример за продуктивност
Директорката на Секторот за индустрија и одржлив развој на Хрватската стопанска комора, Марија Шкулац, рече дека многу се зборува за дигиталната трансформација, но „се сопнува“ кога зборовите треба да се преведат во дела. Таа рече дека дигиталната трансформација не треба да се гледа како трошок, туку како инвестиција.
Таа исто така рече дека хрватската одбранбена индустрија е „сјаен“ пример за продуктивност.
Нејзиното „мапирање“ се спроведува во соработка со Министерството за одбрана, а досега одговориле повеќе од 140 компании. Повеќе од 60 проценти од нив веќе работат на меѓународните пазари, а една третина се вклучени во развојот на напредни технологии – од роботика до нови материјали, истакна Шкулац.
Раководителот на Секторот за индустриска политика при Министерството за економија, Нера Павиќ, изјави дека, според најновите статистички податоци, учеството на преработувачката индустрија во БДП на Хрватска е околу 17 проценти, а вработува повеќе од 230 илјади работници. Ако на ова ги додадеме енергетскиот, градежниот и поширокиот индустриски сектор, се добива речиси една четвртина од вкупниот БДП, додаде таа.
Нов национален план за индустриски развој
Таа исто така рече дека, иако ќе има зголемување на продуктивноста во 2025 година, Хрватска сè уште заостанува зад просекот на ЕУ, додека еден од главните предизвици на хрватската индустрија останува релативно мал дел од производството со висока додадена вредност и прекумерна ориентација кон услужниот сектор.
Таа, исто така, ја апострофираше одбранбената индустрија, како индустрија која постигнува исклучително висока додадена вредност по вработен и чиј извоз надминува 90 проценти.
Таа, исто така, рече дека Министерството за економија вложува дополнителни напори за да се направи пресврт во индустријата, па затоа се работи и на новиот национален план за нејзин развој.
Претседателот на Управниот одбор на групацијата Ѓуро Ѓаковиќ, Марко Ќосиќ, изјави дека европската индустрија, вклучително и хрватската, е под притисок поради порастот на цените на енергијата, што е важен сегмент од конкурентноста, а има и конкуренција од Кина.
Но, тој исто така рече дека светот сè повеќе доживува таканаречена фрагментирана глобализација, што значи дека важноста на локалното производство расте. „Тука гледаме можност бидејќи локалното производство повторно добива големо значење и ова ќе биде единствениот начин да се спротивставиме на конкуренцијата од големите сили“, рече Ќосиќ.
Извршниот директор на AITAC, Маријан Лоренчин, рече дека дигитализацијата повеќе не е само прашање на избор, туку претставува конкурентска предност, имајќи предвид сè што носи вештачката интелигенција. Според него, хрватската индустрија сè уште не е доволно дигитализирана, па затоа компаниите треба да ја вклучат дигитализацијата во своите стратешки планови, „а не само да дозволат ИТ одделите да ја водат како посебен проект“.
