Во Шведска, трендот на вградување микрочипови со големина на зрно ориз, најчесто во мекото ткиво на раката, помеѓу палецот и показалецот, расте со години. Со еден допир на читачот, корисниците отклучуваат врати, влегуваат во канцеларии и теретани, складираат контакти за итни случаи, па дури и користат дигитални билети за воз. Идејата е едноставна – заменете ги картичките и клучевите со нешто што е секогаш „при рака“.
Повеќето од овие чипови функционираат како пасивни RFID или NFC ознаки – тие немаат батерија или GPS, туку реагираат само кога читачот ќе ги „разбуди“ на неколку сантиметри оддалеченост. Во пракса, тие се однесуваат како бесконтактни картички, а постапката за инсталација трае само неколку минути и чини околу 180 долари. Податоците складирани на чипот можат да бидат едноставни идентификациски броеви, но и посложени дигитални референци поврзани со кориснички сметки, пишува Nova.rs.
Во Стокхолм, овој тренд е особено популарен меѓу технолошките работници. „Епицентар“, добро познат иновативен центар, дури организираше и забави каде што вработените и членовите на заедницата можеа да ги имплантираат чиповите, додека компанијата „Биохакс Интернешнл“ објави неколку илјади успешни импланти. Во тој дигитален екосистем, чипот овозможува сè – од влегување во зграда и пристап до печатачи до плаќање кафе во кафуле.
Шведска е особено погодна за таков експеримент бидејќи има голема доверба во технологијата, екстремно низок удел на готовина во секојдневните плаќања и долгогодишна традиција на дигитални јавни услуги. Луѓето се навикнати да споделуваат лични податоци преку транспарентни системи, а централната банка истовремено тестира дигитална валута, е-круна, со цел да се одржи монетарната стабилност во ерата на безготовинско општество.
Поддржувачите тврдат дека чиповите носат погодност и брзина бидејќи повеќе нема потреба да се носат клучеви, картички и пропусници.
Корисниците не можат да ги изгубат бидејќи се дел од телото, а еден микрочип може да замени многу различни идентификатори.
Бидејќи не содржат батерија, нема потреба од полнење или одржување, па затоа делуваат како практично решение за многумина.
Сепак, критичарите предупредуваат дека зад технолошката практичност се кријат сериозни проблеми со приватноста и етичките прашања. Иако самиот чип нема GPS, секое поминување низ читачот остава дигитална трага што може да се поврзе со идентитетот на лицето, создавајќи прецизна мапа на движење. Колку повеќе функции презема чипот – од идентификација до плаќање – толку се поголеми ризиците од злоупотреба и последиците од евентуално истекување на податоци. Некои експерти, исто така, се плашат од притисокот врз вработените кои, иако формално доброволно, може да чувствуваат дека мора да се согласат со интеграцијата за да не бидат „различни“.
Безбедносниот аспект е исто така загрижувачки. Микрочиповите може да се скенираат од кратко растојание без овластување ако системот не е доволно заштитен. Затоа производителите развиваат модели со поголема меморија и вградени LED светла кои светат при скенирање, така што корисникот знае дека чипот е прочитан. Иако медицинските ризици се мали, инфекциите и отфрлањето на имплантот не можат да се исклучат, а отстранувањето на чипот бара професионална интервенција.
Пошироко, преминот кон дигитални плаќања и чипови во рацете го продлабочува јазот помеѓу помладите, технолошки писмени граѓани и постарите лица, лицата со попреченост и имигрантите, на кои им е потешко да се снајдат во безготовинскиот систем. Затоа многумина бараат да се задржат аналогните алтернативи како што се готовина и физички картички.
Етички прашања
Овој тренд покренува бројни правни и етички прашања. Не е јасно кој ги поседува податоците на чипот и кој има право да пристапи до овие информации. Исто така, се поставува прашањето дали собраните податоци се користат исклучиво за идентификација или и за надзор на вработените – следење на нивните движења и продуктивност. Експертите веруваат дека мора да постои законска обврска што гарантира дека секој корисник има право да одбие инсталација без последици, како и можност за користење алтернативни решенија.
Многу митови ја придружуваат оваа технологија. Микрочиповите не можат да следат лице во реално време бидејќи не содржат GPS или батерија, но неовластеното читање сè уште може да се случи на кратко растојание. Затоа, безбедноста зависи повеќе од квалитетот на системот отколку од самиот чип.
Строгите стандарди се неопходни за одговорно користење на вакви импланти. Пријавувањето мора да остане чисто доброволно, обработката на податоци мора да биде минимална и транспарентна, а корисниците мора да можат сами да го управуваат својот идентификатор и пристап до записите. Паралелно, општеството мора да ги одржува традиционалните начини на плаќање и пристап до услуги, така што секој има избор.
