По скандалот во Белата куќа, САД во моментов ја суспендираат воената помош за Украина. Постои загриженост дека Илон Маск ќе го блокира и пристапот до сателитската услуга Старлинк, која на Украина и е потребна за беспилотни летала.
По скандалот во Белата куќа, САД привремено ја прекинаа воената помош за Украина. Сега расте загриженоста дека Илон Маск исто така ќе го прекине пристапот до сателитската услуга Starlink.
Од самиот почеток на својата инвазија, Русија систематски ја уништува украинската инфраструктура, вклучувајќи ја и електричната мрежа и интернетот.
Спасот дојде од вселената: веднаш по првите руски напади, во март 2022 година, тогашниот вицепремиер на Украина, Михаило Федоров, побара од бизнисменот од Тексас, Илон Маск, преку Твитер (сега X) да ги отклучи неговите сателити Starlink за Украина. А Маск спонтано одговори преку Твитер: „Старлинк е во живо, дополнителни системи за примање се на пат“.
Оттогаш, сателитската интернет услуга што ја обезбедува компанијата на Маск SpaceX е централен столб на одбранбените напори на Украина. Starlink првенствено се користи за украински беспилотни летала, но исто така и за интернет апликации за комуникација, идентификација и стекнување цели.
Сепак, украинската доверба во милијардерот Маск беше длабоко потресена уште во септември 2022 година. Тие пропаднаа, нападот не успеа.
Една година подоцна, се појави дека Илон Маск лично им наредил на инженерите на Starlink да го исклучат системот.
Страв од губење контрола
Затоа, обезбедувањето на услугите на Старлинк за Украина беше договорено преку приватна социјална мрежа, без никаква јавна дискусија и без парламентарен надзор.
Од реизборот на Доналд Трамп, неговиот доверлив Маск имаше многу широки овластувања, додека не беше предмет на директна парламентарна контрола. Што прави со Starlink е негова приватна одлука.
Не е исклучено во одреден момент да го продаде проектот Starlink на оној што ќе понуди. Овој стратешки важен сателитски комуникациски систем може да падне во погрешни раце ако, на пример, некои тоталитарни држави или стратешки ривали би можеле да пристапат до оваа глобална мрежа.
Колку е веројатно Стралинк да се исклучи?
Пред скандалот во Белата куќа, технолошкиот милијардер Маск ги нарече лаги медиумските извештаи за можното затворање на Starlink:
Украина и нејзините сојузници трескавично бараат воено остварливи алтернативи, но засега сателитските комуникациски системи обезбедени од на пр. Шведска или Германија не можат да ја пополнат празнината што би се создала со затворање на Starlink.
Економските причини би можеле да играат улога и за бизнисменот Маск. Тој инвестираше многу во мрежата Starlink и не сака да ги исплаши оние кои би можеле да бидат заинтересирани за тоа во иднина.
Во моментов, само околу четири милиони луѓе користат Starlink и тој е достапен во Северна и Јужна Америка, Европа, делови од субсахарска и јужна Африка, некои азиски земји, како и во Австралија и Нов Зеланд.
Веројатно и затоа што сателитски интернет Starlink е многу скап: самиот ресивер чини околу 400 евра, а месечната такса за користење е од 40 до 80 американски долари, во зависност од регионот.
Главните клиенти на Starlink, како што се Полска, Италија, Индонезија или Гренланд, сега стануваат сè посомничави во доверливоста на системот, доколку тоа зависи исклучиво од дискрецијата на неговиот сопственик.
Можно е затоа достапноста на Starlink постепено да биде ограничена (намалување), првично за области кои се помалку критични за војна, на пр. за цивилна употреба во Украина, потоа за делови од воените комуникации и на крајот за линијата на фронтот – додека украинската влада не попушти под притисокот.
Како работи Starlink во Украина?
Starlink создава пристап до интернет со пренос на податоци преку светлина – како кабел со оптички влакна, освен што преносот се одвива преку сателит. За таа цел, Илон Маск со години гради сателитска мрежа во која сателитите си пренесуваат релевантни податоци еден на друг.
Вселенската компанија на Маск, SpaceX, лансираше вкупно 7.770 сателити Starlink (податоци од 31 јануари 2025 година) во ниската орбита на Земјата од 2019 година. Целта е да се прошири мрежата на 42.000 сателити.
За користење сателитски податоци, потребен е и уред за примање на земја, кој делува како рутер и ги поврзува уредите со најблискиот сателит. Приемникот автоматски ја порамнува приемната антена, слично на сателитска ТВ антена, со достапниот сателит. Потоа се воспоставува интернет конекција.
Кои се предностите на Starlink?
Сателитскиот интернет е релативно лесен за користење. Податоците течат континуирано и импресивно брзо. Сателитите Starlink орбитираат околу Земјата на височина од 328 до 614 километри, што е значително пониско од сателитите на конкурентите.
За споредба, сателитите на сегашната ли
Лидерот на пазарот на сателити, Хагеснет, орбитира околу Земјата на надморска височина од 35.000 километри. Затоа преносот на податоци трае околу десет пати подолго отколку со Starlink.
Толпа во орбитата
Земјината орбита е „натрупана“ со сателити, вклучувајќи ги и оние на Илон Маск. До ноември 2024 година, повеќе од 13.000 сателити кружеле околу Земјата, од кои околу 8.600 им припаѓале на Соединетите држави.
Мрежата Starlink се очекува да има 42.000 сателити во иднина – така што брзо ќе стане многу преполна во орбитата. Ова ги загрозува другите сателити, но и пречи на астрономските набљудувања од Земјата. Сателитите Starlink веќе се одговорни за повеќето блиски средби кои речиси завршија со судири на сателити. И откако сателитот автоматски ја менува својата траекторија за да избегне можен судир, потоа започнува верижна реакција.
Друг проблем е релативно краткиот животен век на сателитите Starlink: тие престануваат да работат по околу пет години и главно согоруваат кога повторно ќе влезат во атмосферата на Земјата. Нови сателити мора постојано да се лансираат во вселената за да се избегнат празнините во мрежата.
