Израелскиот Кнесет денес ќе гласа за предлогот на опозицијата за распуштање на парламентот. Две владини партии што ја претставуваат ултраортодоксната заедница во Израел пред неколку дена објавија дека ќе го поддржат предлогот на опозицијата. Спорот во владата тлее веќе некое време, откако Уставниот суд во октомври минатата година пресуди дека ултраортодоксните Евреи мора да служат и во војската. Го прашавме Фарис Кочан, професор на Факултетот за општествени науки во Љубљана, какви се шансите за пад на владата на Бенјамин Нетанјаху и што би значело тоа за продолжување на војната во Газа.
Владата на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху се најде во криза, а овој пат позицијата на премиерот е сериозно загрозена. Ситуацијата во владејачката коалиција е напната веќе некое време, а пред неколку дена, партиите што ја претставуваат ултраортодоксната еврејска заедница – Шас и Обединетиот јудаизам на Тората (UTJ) – објавија дека ќе го поддржат предлогот на опозицијата за распуштање на израелскиот парламент.
Јаболко на раздорот во владините редови е високата пресуда на израелскиот Уставен суд, кој минатиот октомври пресуди дека ултраортодоксните еврејски студенти кои се ослободени од воена служба мора да служат и во војската. Судот пресуди дека истите правила мора да важат за сите категории на населението.
Шас и UJT веќе силно протестираа против одлуката на судот и извршија голем притисок врз премиерот Нетанјаху да направи измени во законот, така што ултраортодоксните еврејски студенти нема да мора да служат во војската. Нетанјаху им вети во тоа време дека владата ќе ја одржи оваа исклучителна ситуација, но досега владата не направи никакви големи потези во оваа област.
Нетанјаху на чело на ултраортодоксната заедница
Воената служба во Израел е задолжителна и за мажите и за жените; повеќето мажи мора да завршат речиси три години воена служба, а подоцна мора да бидат активни и во воената резерва. Жените служат околу две години. Ортодоксните Евреи, кои се ослободени од воена служба од 1948 година, претставуваат околу 13 проценти од израелското население.
Ортодоксните Евреи се противат на воената регрутација
Израел повика околу 360.000 резервисти од почетокот на војната во Газа во октомври 2023 година, што е воедно и најдолгата активна војна во израелската историја. Според странските медиуми, оваа регрутација претставува и најголема воена мобилизација на Блискиот Исток од 1973 година. Поради долготрајната војна, која во голема мера ја исцрпи израелската армија, некои резервисти одбиваат да бидат повикани во армијата, а израелската влада регрутира луѓе и преку социјалните мрежи поради недостаток на интерес за армијата.
Поради оваа причина, притисокот од израелската јавност врз православната еврејска заедница неодамна се зголемува, особено откако владата објави дека армијата ќе повика околу 54.000 православни студенти за воена служба во текот на летото. Владата, исто така, наводно планира да воведе построги санкции за оние кои би сакале да го избегнат тоа.
Токму ова го скрши дното на бурето, а партиите Шас и УТЈ му се заканија на Нетанјаху дека ќе го поддржат овој предлог на гласањето во среда за распуштање на парламентот, предложено од најголемата опозициска партија, Јеш Атид, предводена од поранешниот премиер Јаир Лапид.
Дали ќе падне владата на Нетанјаху?
„Не сме задоволни што мора да ја собориме десничарската влада, но ги достигнавме нашите граници. Доколку нема решение за прашањето за задолжителна воена служба за два дена, ќе гласаме за распуштање на парламентот“, изјави портпаролот на партијата Шас, Ашер Медина, во изјава за израелските медиуми пред неколку дена, според француската новинска агенција АФП.
Шас има 11 пратеници во израелскиот Кнесет, додека УТЈ има седум, вкупно 18. Доколку партиите одлучат да ја напуштат владината коалиција на Нетанјаху, која моментално има 67 пратеници во парламентот од 120 члена, тоа би можело да доведе до пад на владата. Сепак, експертите за израелска внатрешна политика предупредуваат дека доколку владата не успее на гласањето во Кнесетот, тоа не би значело итна промена на власта.
Како што изјави Гајил Талшир од Хебрејскиот универзитет за новинската агенција АП, владата би можела да го одложи своето заминување за неколку недели или месеци, бидејќи по гласањето би можеле да се појават повеќе бирократски пречки.
Анкетите на јавното мислење покажуваат дека Нетанјаху би можел да ги изгуби следните избори, што опозицијата се обидува да го искористи. Редовните парламентарни избори се закажани за есен 2026 година.
Православните Евреи се противат на воената обврска
Клучното прашање што се поставува со евентуалниот пад на режимот на Нетанјаху е што тоа би значело за продолжувањето на израелската војна во Газа. Имено, таму беснее крвава војна од 7 октомври, предизвикана од терористичкиот напад на Хамас врз Израел.
