Од основањето на МРО до Илинден
Охрид – Додека шумот на охридските бранови непрекинато ја пее вековната песна за овој древен град, неговите улици и куќи чуваат спомени на времиња кога Македонците го ткаеле својот пат кон слободата. Охридско крај, познат низ вековите како духовен и културен центар на македонскиот народ, во последната деценија на 19 век стана и важно жариште на организираното револуционерно движење.
Основањето на револуционерната организација
На 23 октомври 1893 година во Солун, шестмина млади македонски интелектуалци – Христо Татарчев, Дамјан Груев, Петар Поп Арсов, Иван Хаџи Николов, Христо Батанџиев и Андон Димитров – ги поставија темелите на Македонската револуционерна организација (МРО), со цел преку вооружена борба да се извојува политичка автономија на Македонија. Оваа организација подоцна ќе стане позната под името Тајна македонско-одринска револуционерна организација (ТМОРО).
Охридскиот револуционерен комитет
Во август 1894 година, само година по солунскиот основачки состанок, во Охрид бил формиран првиот револуционерен комитет на ТМОРО. Во текот на летото 1894 година, Дамјан Груев преземал широка обиколка низ Македонија, при што ги посетил Кавадарци, Штип, Прилеп, Битола, Ресен, Охрид и Струга, формирајќи револуционерни комитети.
Охридскиот комитет брзо се развил и привлекол голем број патриотски настроени граѓани. До 1900 година во револуционерниот комитет влегле истакнати охриѓани како Христо Узунов, Методија Патче, Кирил Прличев, Лука Групче, Климе Заро, Анастас Каневче и други.
Методија Патчев – охридскиот војвода
Меѓу најистакнатите револуционери од Охридско е Методија Патчев, роден во 1875 година во рибарско семејство во Охрид. Патчев се вработил како учител во основното училиште “Св. Кирил и Методиј” во 1896 година, каде заедно со него работел и неговиот сограѓанин Христо Узунов. Истата година влегол во ТМОРО.
Револуционерната дејност на Патчев го довела во судир со османските власти. По излегување од затворот, во 1901/1902 година Методија Патче бил назначен за учител во Прилеп, но турската власт му забранила да работи како учител, па преминал во илегала и се приклучил на четата на Марко Лерински. Методија Патчев погинал на 7 април 1902 година во Кадино Село, Прилепско, како војвода на ТМОРО.
Охрид како револуционерен центар
Охрид, со својата стратешка положба на брегот на езерото и близината до албанската граница, претставувал важна точка во мрежата на револуционерната организација. Градот бил дел од Битолскиот револуционерен округ, еден од трите првични окрузи формирани на Ресенското советување во 1894 година.
Револуционерните комитети во Охрид и охридскиот крај ги организирале локалните жители, собирале средства за вооружување и подготовка на востание, и одржувале врски со централното раководство на организацијата. Многу охриѓани учествувале во четничките дејствија и во подготовките за Илинденското востание во 1903 година.
Наследството
Денес, повеќе од век подоцна, Охрид ги чува спомените на своите синови кои го дале својот придонес за македонската револуционерна борба. Имињата на Методија Патче, Христо Узунов и другите охридски револуционери се впишани во историјата на градот, заедно со вековните цркви и манастири што сведочат за долгата и богата минатост на овој град-музеј на македонската култура и духовност.
Револуционерното движење што започна во 1893 година ги обедини Македонците од сите краишта во борбата за автономија, а Охрид и охридско, со својата длабока историска свест и културна традиција, дадоа значаен придонес во оваа судбоносна борба на македонскиот народ.
Текстоте подготвен врз основа на историски извори и документи за улогата на Охрид во македонското револуционерно движење
Т.Д.
