Новинарска анализа: Случајот Геровски-Цветковска ги открива сериозни пукнатини во правосудниот систем

Како класифицирани материјали од активни истраги завршуваат кај новинари?

Скопје – Јавната полемика меѓу новинарите Бранко Геровски и Сашка Цветковска околу снимките од истрагата за случајот „Пулс” отвора суштински прашања за интегритетот на правосудниот систем во Северна Македонија, далеку посериозни од самата медиумска битка.

„Во интерес на јавноста… јас објавив дел од снимките. Овие снимки што јас ги објавив, Сашка ги скрила”, напиша Геровски на социјалните мрежи, притоа обвинувајќи ја колешката дека селективно објавува дел од доказниот материјал.

Двојна селекција, исто прашање

Геровски тврди дека Цветковска селективно објавила снимки, но во истиот текст признава дека и тој располага со материјали „што не смеат да се објават”. Оваа противречност го отвора клучното прашање: ако и двајцата новинари имаат пристап до класифицирани материјали од активна истрага, како тоа е воопшто можно?

- Advertisement -

„Поканив двајца мои колеги – а и натаму канам! – да утврдат кој овде ја зборува вистината, а кој лаже”, напиша Геровски, нудејќи увид во материјалите, но само под услов да не се објават во „онаа форма во којашто ги имам”.

Протек или хакирање?

Постојат само неколку сценарија како сензитивни материјали од истрага можат да завршат кај новинари, и сите се проблематични:

Прво, организиран протек од Јавното обвинителство или Министерството за внатрешни работи – што претставува сериозно кривично дело (член 298 од Кривичниот законик – откривање тајност на постапката).

Второ, несанкционирано пристапување или хакирање на системите – што е уште посериозен криминал.

Трето, материјалите биле легално добиени преку одбраната на некој од обвинетите – но тогаш постои адвокатска тајна (ова е исфрлено како можнот).

Молчење на институциите

Клучно е што ниту Јавното обвинителство, ниту МВР досега не реагираа на очигледниот протек на материјали. Не е отворена ниту една службена истрага за тоа како класифицирани снимки завршија во јавноста.

„Прашуваме сите одговрни структури во Северна Македонија, како е возможно новинари да имаат докази за строрено тешко кривично дело?”, гласи јавното прашање упатено до институциите.

Ризик за судскиот процес

Правни експерти предупредуваат дека ваквото истекување на материјали може да го компромитира целиот судски процес. Јавното објавување на делови од истрагата може да влијае врз сведоци, да ја наруши презумпцијата на невиност и да обезбеди основа за поништување на постапката.

„Што доколку се компромитира целокупната истрага и целосниот судски процес?”, прашувањето е легитимно и бара итен одговор од надлежните.

Новинарство или trial by media?

Додека новинарите имаат право и должност да известуваат за случаи од јавен интерес, линијата кон објавување класифицирани материјали е тенка. Европскиот суд за човекови права во Стразбур препознава дека јавниот интерес може да ја надвладее тајноста, но само под строги услови.

Во овој случај, меѓутоа, наместо соработка со институциите, јавноста е сведок на медиумска војна каде што секоја страна тврди дека другата крие вистина.

Што треба да се случи?

Ситуацијата бара итна институционална реакција:

• Јавното обвинителство мора да отвори истрага за тоа како материјалите протекле
• Комората на адвокати треба да испита дали има кршење на адвокатска тајна
• Судот мора да процени дали постои ризик од компромитирање на процесот
• Советот за етика во медиумите треба да се произнесе по случајот и тоа во најбр можен рок

Без институционален одговор, случајот Геровски-Цветковска останува симптом на подлабок проблем: систем каде што класифицирани материјали циркулираат слободно, а одговорност нема никој.

Редакцијата се обиде да добие коментар од Јавното обвинителство и МВР, но до моментот на објавување на текстот не доби одговор.

Сашо ДЕНЕСОВСКИ