Сè повеќе пациенти во Босна и Херцеговина се соочуваат со долгорочни и тешко објаснети симптоми кои медицината често не ги препознава како последица на инфекцијата со борелиоза. Специјалистот за заразни болести д-р Сајма Кркиќ Даутовиќ предупредува дека таканаречената хронична борелиоза не е мит, туку реалност што надлежните институции ја игнорираат, а симптомите честопати се мешаат со мултиплекс склероза, депресија, Хашимото синдром, тинитус или тахикардија.
„Како болест што се пренесува од животни на луѓе, во Европа е позната повеќе од сто години. Првпат била позната како erythema migrans и acrodermatitis chronica atrophicans. Предизвикувачкиот агенс – бактеријата Borrelia burgdorferi – била откриена дури во 1980-тите во американскиот град Лајм, по кој болеста сега е именувана“, објаснува д-р Сајма Кркиќ Даутовиќ, специјалист за заразни болести со долгогодишно искуство во препознавање и лекување на инфекции предизвикани од бактеријата Borrelia burgdorferi, предизвикувачкиот агенс на борелиозата од Лајм.
Според неа, во Европа имаме различни видови борелиоза, па затоа е правилно да се зборува за европска борелиоза.
Како се пренесува борелиозата?
„Сè е предизвикано од крлежи“, рече д-р Кркиќ Даутовиќ, но додаде дека борелиозата не се пренесува исклучиво преку крлежи.
Освен крлежи, оваа бактерија може да се пренесе и преку комарци, коњски и овчји мушички, мушички, па дури и болви кои доаѓаат во контакт со заразени животни. Во урбаните средини, инфекцијата може да се случи и во сопствениот двор – без да се биде во дивината. Имало случаи каде што пациентите се заразиле со борелиоза додека седеле во дворот или играле под лоза.
Во пракса, повеќето луѓе не знаат кога се заразени, бидејќи крлежот може да помине незабележано, особено ако се закачи на скалпот. Инфекцијата често се јавува во детството – особено кај деца кои пораснале во рурални средини, поминале време во природа или играле во трева и грмушки.
Зошто хроничната борелиоза е контроверзна?
Иако Светската здравствена организација не го признава постоењето на хронична борелиоза, но зборува за „пост-Лајмски синдром“, бројни здруженија на лекари и пациенти, како што е ILADS, тврдат спротивното.
Д-р Кркиќ Даутовиќ истакнува дека станува збор за „упорен агенс“ – бактерија која останува во телото, како вирусот на херпес, и се активира со текот на времето поради физички или емоционален стрес, силна сончева светлина, исцрпеност или лоша исхрана. Потоа се појавуваат симптоми на „одење“ – вртоглавица, болка, пецкање, зуење во ушите, проблеми со видот, дишењето или срцевата функција – кои ги заведуваат лекарите и често водат до неточни дијагнози.
Симптоми кои медицината често ги игнорира
„Борелиозата може да нападне кој било орган. На почетокот е во мирување, а потоа се активира со стрес, напор, климатски услови или консумирање шеќер, алкохол и кафе. Потоа се појавуваат симптоми како што се пецкање, замор, главоболка, зуење во ушите, проблеми со дишењето, потење, губење на видот, срцеви аритмии…“ предупредува д-р Кркиќ Даутовиќ.
Тој додава дека многу пациенти бараат помош со години, а системот ги препознава под други дијагнози. Тој истакнува дека во многу случаи мултиплекс склерозата е всушност невроборелиоза. Исто така, чести се погрешните дијагнози на хипотироидизам, Хашимото, депресија, па дури и АЛС.
„Тахикардија, нарушување на ритамот, па ги лекуваат со одредени лекови. Тироидна жлезда. Обично прво започнува со тироидната жлезда. Секој четврти или петти од моите пациенти има хипотироидизам или Хашимото. Двајца или тројца имале хипертироидизам. Значи, кога станува збор за нас, таа е во мирување многу долго време, а потоа напредува бавно. Има многу долг биоритам. И бидејќи има бавен биоритам, се размножува малку и загрозува еден орган. После тоа, станува во мирување, потоа повторно напредува, па повторно станува во мирување. Така трае неколку години. Сите наоди се нормални. Доаѓаат со преглед на очите, наодите се нормални, преглед на увото, наодите се нормални. Кардиологот го слуша, нема ништо, невролог, нема ништо. Кога пациент доаѓа така, прашувам: „Дали ви е направено Холтер мониторинг?“ Ако не е направен Холтер мониторинг, праќам на Холтер мониторинг. 48 часа и потоа дијагностицираат. Сè е пронајдено. И го третираат тој орган. Или нозете или рацете или дел од лицето им се вкочанети, одат кај невролог, тој вели дека е невралгија, им дава витамини од групата Б, комплекси на витамини од групата Б итн. Всушност станува збор за Лајмска болест која го нападнала или периферниот нервен систем, или централниот нервен систем или автономниот нервен систем. Имаат потење кое може да биде неподносливо“, објаснува докторката.
Таа вели дека повеќето пациенти имаат хроничен замор кој не може да се објасни, несоница, грчеви, болка, вртоглавица. На крајот, завршуваат со скапи тестови кои не даваат никакви одговори.
Како се открива Лајмската болест?
„Најважно е деталната анамнеза. Поминувам до два часа со пациентот, од симптоми до семејна и лична анамнеза. Барам специфични промени на кожата – виолетови стрии и црвенило при одење. Овие промени укажуваат на Лајмска болест во 75% од случаите“, забележува д-р Кркиќ Даутовиќ.
Во лабораториската дијагностика, најважни се имуноблот тестовите кои бараат антитела на секвенците на протеините Borrelia. Тие ретко се прават во државните институции, вели тој:
„ELISA и Western blot даваат лажно негативни резултати. Сигурни тестови можат односно, и се прават во приватни лаборатории. Сега, борелиозата може да се открие дури и во капка крв под микроскоп, а таква анализа е веќе достапна во Сараево.“
Може ли болеста да се излечи?
„Борелиозата е перзистентен патоген, како вирусот на херпес – останува во телото до крајот на животот. Не може да се елиминира, но може да се држи под контрола со диета, избегнување на стрес и соодветна терапија“, додава д-р Кркиќ Даутовиќ.
Тој препорачува пациентите да инсистираат на своите права:
„Побарајте тестови, бидете упорни, препознајте ги симптомите. Дури и ако резултатите се негативни, ако чувствувате дека нешто не е во ред, продолжете да барате. Имате право да бидете слушнати.“
Конечно, д-р Кркиќ Даутовиќ им порачува на своите колеги:
„Време е нашите лекари сериозно да ја сфатат борелиозата. Не можеме да бидеме последни во Европа – мора да се потпреме на пракса, клиничко искуство и модерна дијагностика.“
