Цијачната болест е автоимуно нарушување кое се јавува кај луѓе кои се чувствителни на глутен – протеин кој се наоѓа во пченица, јачмен и ‘рж. Класичните симптоми вклучуваат болки во стомакот, надуеност, дијареја и замор. Сепак, постои форма на болеста која се одвива тивко – без никакви препознатливи симптоми. Ова се нарекува тивка целијачна болест.
Што е тивка целијачна болест?
Тивката целијачна болест, позната и како асимптоматска целијачна болест, се однесува на присуство на оштетување на тенкото црево и имунолошка реакција на глутен – без присуство на класичните симптоми.
„Пациентите со тивка целијачна болест честопати немаат дигестивни проблеми, но имаат физиолошки промени во цревата“, објаснува д-р Рабија Де Латур, гастроентеролог во Њујорк. Ваквите состојби често се откриваат случајно – за време на рутински лабораториски тестови или други дијагностички процедури.
Симптоми што можеби не ги поврзувате со целијачна болест
Кај некои луѓе, благите симптоми – како главоболки, болки во зглобовите, замор или проблеми со синусите – може да останат незабележани. Д-р Дејвид Кастенберг од „Џеферсон Хелт“ истакнува дека многу пациенти се чувствуваат значително подобро по преминувањето на диета без глутен, дури и ако претходно не ги поврзувале своите симптоми со целијакија.
Како се дијагностицира?
Со оглед на недостатокот на изразени симптоми, дијагностицирањето на тивка целијачна болест може да биде предизвик. Честопати, сомневањето се јавува по лабораториски наоди кои укажуваат на анемија, покачени ензими на црниот дроб или недостаток на хранливи материи.
Дијагнозата се потврдува со комбинација од крвни тестови – најчесто антитела на ткивна трансглутаминаза – и горна ендоскопија и биопсија на тенкото црево.
Кој е изложен на ризик?
Луѓето кои имаат близок роднина со дијагнозата се изложени на поголем ризик од целијакија, како и луѓето со одредени автоимуни заболувања – како што се дијабетес тип 1 или заболување на тироидната жлезда. Исто така, синдромите како Даунов и Тарнеров синдром ја зголемуваат веројатноста за развој на оваа болест.
Зошто е важно да се лекува тивка целијачна болест?
Иако лицето не доживува симптоми, нетретирана тивка целијачна болест може да предизвика сериозни последици: остеопороза, недостаток на хранливи материи, неплодност, проблеми со бременоста, па дури и зголемен ризик од малигни заболувања на цревата.
„Дури и ако се чувствувате добро, вашите црева не се во ред“, предупредува д-р Кастенберг.
Единствениот лек – диета без глутен
Третманот на целијачна болест – без разлика дали е тивка или симптоматска – вклучува доживотна диета без глутен. Глутенот предизвикува автоимуна реакција која ја оштетува цревната обвивка, со што се намалува способноста на телото да апсорбира хранливи материи.
Ако целијачната болест се открие и лекува на време, можно е да се избегнат долгорочни компликации и значително да се подобри квалитетот на животот.
Ако имате семејна историја на целијачна болест или хронични здравствени проблеми од непозната причина – размислете за тестирање. Раното откривање на тивка целијачна болест може да ви го спаси здравјето, дури и ако не чувствувате никакви симптоми.
