Британскиот весник „Политико“ објавува дека Европската унија подготвува нова стратегија за проширување, според која новите членки би можеле да се приклучат на Унијата без непосредни целосни права за донесување одлуки. Се вели дека предлогот има за цел да постигне компромис со кој ЕУ сака да ги убеди лидерите како Виктор Орбан да го поддржат членството на Украина и другите земји-кандидатки.
Преговорите за пристапување на Украина со Европската унија предизвикуваат двоумење кај многу европски лидери. Стравот од несакана конкуренција на локалните пазари и загриженоста за безбедносните ризици се само две од причините зошто некои земји-членки го одложуваат процесот на проширување.
Официјална Будимпешта во моментов го спречува почетокот на преговорите со Украина, но и други главни градови изразуваат одредени резерви. За да го забрза процесот на проширување и да го прекине застојот, ЕУ подготви предлог за промена на условите за членство, според весникот „Политико“.
Основната идеја на предлогот е новите членки да добијат целосни права на донесување одлуки само по спроведувањето на институционалните реформи на ЕУ, кои имаат за цел да го ограничат правото на вето на поединечните земји. Таквиот предлог би требало едногласно да биде одобрен од сите земји-членки на ЕУ.
Од хибернација до акција поради руската агресија
По почетокот на руската агресија врз Украина, ЕУ ги преобликува своите стратешки приоритети, меѓу кои проширувањето сега стана еден од клучните. Сепак, некои земји-членки сè уште предупредуваат против брзоплет прием на нови членки.
„Идните членки треба да се обврзат привремено да се откажат од своите права на вето – барем додека не се спроведат клучните институционални реформи, како што е воведувањето на гласање со квалификувано мнозинство во повеќето области на политиката“, нагласи Антон Хофрајтер, претседател на Комисијата за европски прашања на германскиот Бундестаг. „Проширувањето не смее да биде попречено од блокирање на реформите од страна на поединечните земји-членки“, додаде тој.
Предложената иницијатива ќе им овозможи на земјите кои моментално се на патот кон ЕУ (вклучувајќи ги Украина, Молдавија и Црна Гора) да уживаат во многу од придобивките од интеграцијата пред полноправно членство, но без право на вето.
Ова право досега беше една од клучните алатки на земјите-членки за спречување на политиките што не им се допаѓаа. Лидерите на ЕУ долго време нагласуваа дека е неопходна ревизија на основачките договори пред Унијата повторно да може да се прошири.
Прашањето за Западен Балкан
„Добив јасни сигнали од моите разговори со претставниците на земјите од Западен Балкан дека новиот пристап се смета за конструктивен и одржлив“, рече Хофрајтер. Според него, инсистирањето проширувањата да не се случат сè додека ЕУ не ги реформира своите операции би можело да го блокира процесот.
Новата иницијатива на Унијата се совпаѓа со растечкото незадоволство кај земјите-кандидатки од Источна Европа и Западен Балкан, кои спроведоа обемни внатрешни реформи, но не се приближија значително кон членството неколку години по поднесувањето на нивните апликации. Црна Гора, на пример, ги започна преговорите за пристапување со ЕУ во 2012 година, но процесот едвај се приближи од тогаш.
Осмото проширување на ЕУ во 2028 година?
Проширувањето на Европската Унија е во застој повеќе од една деценија. Последната членка што се приклучи на ЕУ беше Хрватска во 2013 година, по што Обединетото Кралство ја напушти Унијата. Следните земји моментално имаат статус на кандидат: Албанија, Босна и Херцеговина, Грузија, Молдавија, Црна Гора, Северна Македонија, Србија, Турција и Украина, додека Косово е сè уште потенцијален кандидат.
Црна Гора моментално се смета за таканаречен фаворит – земја што би можела да биде првата што ќе се приклучи на ЕУ. Нејзината влада постави цел за членство до 2028 година, а новата албанска влада, исто така, објави сличен временски рок. Се вели дека лидерите на ЕУ во принцип се согласуваат со таков временски рок.
