Сè што се случуваше во последните месеци го поставува прашањето дали живееме во непрогласена вонредна состојба и каква е судбината на некои идни избори. Убедлива победа на опозицијата, придружена со масовна подготвеност на граѓаните да ја бранат својата изборна волја, значително би го намалила ризикот од насилно сценарио, но Вучиќ прво треба да ги изгуби изборите, што нема да биде толку лесно. Ова го велат соговорниците на „Данас“ за тоа дали Александар Вучиќ мирно ќе ја предаде власта, односно ќе го признае поразот на изборите.
Како што пишува „Данас“, дел од јавноста е убедена дека Вучиќ и СНС ќе ги изгубат следните избори, дури и убедливо, но се сомнева дека прогресивците, предводени од него, ќе го прифатат таков резултат и мирно ќе ја предадат власта.
Како одговор на ваквите предвидувања и коментари, Вучиќ секогаш нè потсетува дека откако ги загуби изборите во Белград со мала разлика во 2004 година, тој мирно го призна поразот и му честиташе на својот противник. Сепак, во тоа време Вучиќ беше опозиција, односно без формалната и неформалната моќ што ја има сега и на која може да размислува да се активира за да остане на власт.
Ненад Чанак, основач на Лигата на социјалдемократи на Војводина, за „Данас“ вели дека Вучиќ прво треба да ги изгуби изборите, што, додава тој, нема да биде толку лесно како што изгледа, бидејќи не е важно колку силно ќе го притиснете пенкалото кога гласате против него, туку колку луѓе ќе го сторат тоа.
„Второ, дури и по завршувањето на изборите, постои можност да се купи мнозинство преку корупција или уцена. Штом ќе се објави спротивставената листа, тие ќе почнат да работат на неа“, привлекува внимание Чанак.
Според него, има многу мали шанси Вучиќ (не СНС!) да нема вистинско мнозинство во Парламентот.
„Прашањето над сите прашања се првите 100 дена од идната влада, на која било влада, особено ако не е (формално) на Вучиќ. Доколку некоја варијанта на „Сабја 2“ не се лансира веднаш, во рок од два месеци ќе биде изгубена секоја шанса за промени и изведување на криминалците пред лицето на правдата. И не гледам никаков реален политички и кадровски потенцијал за тоа во Србија во моментов“, вели Чанак.
Жарко Кораќ, пензиониран професор на Универзитетот во Белград, смета дека сè што се случуваше во последните месеци, насилство врз мирни демонстранти, ужасна таблоидна кампања против секој што се осмелува да ја критикува владата, апсења на студенти како „странски агенти“, забрани за влез во Србија за странски уметници и новинари, нè тера да се запрашаме дали живееме во непрогласена вонредна состојба.
„И создавањето таква политичка атмосфера секако го поставува прашањето за судбината на некои идни избори. Не само нивното одржување, туку и дали оваа влада ќе ги признае резултатите од изборите ако ги изгуби. Судејќи според она што го прави денес, тоа не е сигурно. Тие го поврзаа својот опстанок на власт со своите животи, што е исклучително опасно. Тоа е најлошиот дел од патологијата на денешната влада. Значи, не сум сигурен дека ќе признаат дека ги изгубиле изборите“, вели Кораќ.
Предраг Петровиќ, директор за истражување во Белградскиот центар за безбедносна политика, исто така размислува слично.
Тој истакнува дека режимот на Вучиќ систематски се подготвувал со години за насилно опстанување на власт.
„Не само што воспоставил длабока контрола врз безбедносниот апарат и судството, туку изградил и паралелен, таканаречен парабезбедносен систем. Во последните месеци, владата се обидува да ги обедини сите овие елементи во една единствена, централизирана структура, опремена со модерна технологија и алатки за борба против таканаречените обоени револуции“, објаснува Петровиќ.
Тој додава дека, во исто време, режимот со години ги индоктринира поддржувачите преку лојални медиуми со наративи за „внатрешни непријатели“, „странски платеници“ и „шпиони“.
„Неодамна, реториката стана уште порадикална – владата сè повеќе отворено ја подготвува јавноста за сценарио на граѓански конфликт. На меѓународно ниво, владата се позиционираше како незаменлив фактор на стабилност во регионот, како и заштитник на интересите на моќни држави и приватни компании, како што е Рио Тинто. Фактот дека владата постојано прибегнува кон насилство против неистомислениците, а истовремено ги ослободува сторителите од кривична одговорност, укажува дека режимот е подготвен да прибегне кон помасовни и брутални методи за зачувување на власта. Сепак, искуството покажува дека таква ескалација досега не се случила благодарение на решителниот и мирен отпор на граѓаните“, вели Петровиќ.
И тој забележува дека убедливата победа на опозицијата, придружена со масовната подготвеност на граѓаните да ја бранат својата изборна волја, значително би го намалила ризикот од насилно сценарио.
„Истото важи и за евентуалниот недостаток на јасна поддршка за режимот на Вучиќ од странство, што дополнително би го ограничило просторот за репресија. Секако, неопходна е доза на претпазливост со ваквите проценки. Режимот постојано покажуваше тенденција кон непредвидливи и самодеструктивни потези – дури и кога тие беа очигледно штетни за него“, заклучува Петровиќ.
