Во последните денови се развива значајна медиумска контроверза помеѓу редакцијата на “Охридскај” и компанијата Макотен ДООЕЛ, која оперира со игри на среќа под брендот “Новоматик”. Оваа ситуација ги истакнува клучните прашања околу транспарентноста, одговорноста на бизнисот и медиумските слободи во Северна Македонија.
Временска Рамка на Настаните
Спорот се развива преку серија размени помеѓу двете страни,ние како новинска агенција и Мактоен:
- 11 јуни 2025: Редакцијата “Охридскај” објавува текст со наслов “ДВОЈНИ СТАНДАРДИ НА ПРАВНАТА ДРЖАВА: Додека се гонат возачи, казината на ‘Новоматик’ се безаконие!”
- Истиот ден: Редакцијата доставува 5 клучни прашања до Макотен ДООЕЛ барајќи конкретни одговори
- Последователно: Макотен ДООЕЛ испраќа демант на првичниот текст
- Одговор на демантот: Редакцијата објавува нов текст со наслов “ДЕМАНТ НА МАКОТЕН ДООЕЛ, НО И ОДГОВОР НА ДЕМАНТОТ: Кога вистината боли, се бараат адвокати”
- Финален одговор: Макотен ДООЕЛ доставува писмен одговор во кој одбива да одговори на конкретните прашања
Клучните Прашања на Редакцијата
Редакцијата “Охридскај” постави пет конкретни прашања кои се однесуваат на клучни аспекти од работењето на компанијата:
1. Правна Основа за земање на Биометриски Податоци
“Која е точната правна основа за собирање биометриски податоци (отисоци од прсти, фотографирање на лице и скенирање на лична карта) од посетителите? Покажете ја конкретната одредба од Законот за приредување игри на среќа која ве овластува, како и дозволата од Дирекцијата за заштита на личните податоци за обработка на биометриски податоци?”
2. Постапка со Лични Податоци на Странски Граѓани
“Како постапувате со личните податоци на странски граѓани кои ги посетуваат вашите објекти? Дали овие податоци се пренесуваат во други земји и ако да, врз основа на која правна основа? Дали странските граѓани се известуваат за нивните права според GDPR?”
3. Дозвола за Пушење во Затворени Простори
“Покажете ја конкретната дозвола која ви овозможува пушење во затворени простори, спротивно на Законот за заштита од пушење. Кој орган ја издал оваа дозвола и под кои услови? Ако немате таква дозвола, како објаснувате дека ‘ги почитувате сите прописи без отстапки’?”
4. Постапка при Нарушување на Јавниот Ред
“Која е официјалната постапка што ја следат вашите вработени при нарушување на јавниот ред и мир во објектите? Дали постои писмена инструкција која им забранува на вработените да ја известуваат полицијата? Ако не, зошто се јавуваат такви информации од вашите вработени во казиното Фламенго во Хотел Парк во Охрид?”
5. Инспекциски Контроли и Документација
“Кога последен пат сте биле предмет на инспекциска контрола од страна на Дирекцијата за заштита на личните податоци? Можете ли да ги покажете извештаите од последните три инспекциски контроли и евентуалните мерки што се преземени? Кои се конкретните лиценци што ги обновувате ‘во континуитет’?”
Одговорот на Макотен ДООЕЛ
Наместо да одговори конкретно на поставените прашања, компанијата избра различен пристап. Во нивниот писмен одговор стои:
“Безрезервно почитувајќи ја слободата на медиумите како врвна цивилизациска придобивка за унапредување на демократијата, уважувајќи ги принципите за транспарентност и објективно информирање на јавноста, во овој писмен одговор ги наведуваме следните факти:
Со текстот со наслов „ДВОЈНИ СТАНДАРДИ НА ПРАВНАТА ДРЖАВА: „Додека се гонат возачи, казината на „Новоматик” се безаконие!”, објавен на 11 јуни 2025 година, вие имплицитно тврдите дека во објектите во кои организира игри на среќа Макотен ДООЕЛ наводно, според ваше видување, владее беззаконие и притоа во истиот текст, спротивно на професионалните и етички стандарди, нема став од нашата компанија, односно воопшто не е земена предвид другата страна, со што и е одземено правото да одговори што е фундаментален принцип на кој се темелат медиумските слободи.
Откако испративме демант, не само што не го објавивте на ист начин и место како текстот што го демантираме, туку со насловот „ДЕМАНТ НА МАКОТЕН ДООЕЛ, НО И ОДГОВОР НА ДЕМАНТОТ: Кога вистината боли, се бараат адвокати”, со кој и преку уредничкиот коментар ги повторивте претходните тврдења, притоа обидувајќи се да се претставите како наводна жртва.
Земајќи го предвид погоре наведеното, а почитувајќи ги укажувањата на нашиот правен тим, со оглед на фактот дека за прашањата кои ги поставувате во електронската пошта веќе соопштивте тврдења кои немаат никаква допирна точка со реалноста, заради што неосновано е причинета материјална и нематеријална штета на корпоративниот углед на нашата компанија, истите се задоцнети и ги цениме како обид за намалување на потенцијалните ризици.”
Анализа на одговорот: Избегнување на суштинските прашања
Клучно е да се забележи дека во целиот одговор на Макотен ДООЕЛ:
- Нема ниеден конкретен документ во одбрана на нивните практики
- Не се одговара на ниедно од петте прашања што бараат правна документација
- Не се обезбедува никаква правна основа за собирањето биометриски податоци
- Не се прикажува ниедна дозвола за пушењето во затворени простори
- Не се споменуваат инспекциски извештаи или други релевантни документи
- Се избегнуваат GDPR прашањата за странски граѓани
- Не се објаснуваат процедурите при нарушување на јавниот ред
- НОТОРНА ЛАГА Е ТВРДЕЊЕТО ДЕКА РЕДАКЦИЈАТА ОХРИДСКАЈ НЕ ГО ОБЈАВИЛА ДЕАНТОТ ИСПРЕТЕН ОД МАКОТЕН ДООЕЛ ГЕВГЕЛИЈА
Наместо тоа, компанијата се фокусира на:
Критики кон Медиумското Известување
- Тврди дека првичниот текст имплицитно тврди дека во нивните објекти владее беззаконие
- Укажува дека во текстот не е земен предвид нивниот став
Критики кон Постапувањето со Демантот
- Тврди дека демантот не е објавен на ист начин и место како првичниот текст,пате кога правниот субјект се обраќа до медиум за Демант, во својот допис треба да објасни и што бара (но за тоа нема ние да ве учиме).
Правни Закани
- Спомнува дека се консултирале со правен тим
- Наведува дека е причинета материјална и нематеријална штета на нивниот корпоративен углед
- Прашањата ги смета за “задоцнети” и “обид за намалување на потенцијалните ризици”!?
Анализа на Ситуацијата
Медиумска Перспектива
Од медиумска перспектива, редакцијата “Охридскај” демонстрира:
- Истрајност во истражувањето: Поставувањето на конкретни, детални прашања покажува сериозен пристап кон истрагувачкото новинарство
- Транспарентност: Јавното објавување на прашањата и одговорите овозможува читателите сами да судат
- Професионалност: Прашањата се формулирани правно и фактички, бараат документација наместо мислења
Корпоративна Перспектива
Од страна на Макотен ДООЕЛ:
- Комплетно избегнување на суштината: Наместо да одговори на петте конкретни прашања, компанијата се фокусира исклучиво на процедурални критики
- Недостиг на докази: Во целиот одговор нема ниеден документ, дозвола, извештај или било какви докази во нивна одбрана
- Правни закани како одбрана: Користењето на правни закани наместо фактички одговори може да се смета за обид за заплашување на медиумите
- Недостиг на транспарентност: Одбивањето да се одговори на легитимни прашања за правни основи, дозволи и процедури создава дополнителни сомнежи
- Контрадикторност: Тврдат дека ги почитуваат принципите за транспарентност, но одбиваат да бидат транспарентни!!!
Поширокиот Контекст
Медиумски Слободи
Оваа ситуација ги истакнува предизвиците со кои се соочуваат медиумите во Македонија:
- Притисок од бизнис секторот преку правни закани
- Тешкотии во добивањето транспарентни одговори од приватни компании
- Важноста на истрагувачкото новинарство за јавниот интерес
Регулаторни Прашања
Поставените прашања се однесуваат на важни регулаторни области:
- Заштита на лични податоци: Особено важно во дигиталната ера
- Јавно здравје: Прашањата за пушењето во затворени простори
- Јавен ред и безбедност: Постапките при инциденти
- Лиценцирање и инспекции: Надзорот над индустријата за игри на среќа
Заклучоци
Оваа контроверза ги истакнува неколку важни прашања:
- Потребата од транспарентност: Јавноста има право да знае како работат компаниите кои се занимаваат со чувствителни активности како што се игрите на среќа
- Улогата на медиумите: Медиумите играат клучна улога во обезбедувањето одговорност од страна на бизнисот и институциите
- Правните механизми: Користењето на правни закани за заплашување на медиумите е проблематично за демократското општество и секако преставува кривично дело.
- Регулаторниот надзор: Потребна е поефикасна регулација и надзор над правниот субјект Макотен како приредувач на игри на среќа.
Препораки
За Регулаторите:
- Јакнење на надзорот над индустријата за игри на среќа
- Обезбедување транспарентност во лиценцирањето и инспекциите
- Заштита на медиумските слободи од притисоци
Оваа ситуација претставува важен тест за демократските вредности и владеењето на правото во Северна Македонија, како и за способноста на медиумите, бизнисот и институциите да функционираат во рамките на транспарентен и одговорен систем.
Сашо Денесовски
