Пандемијата „Ковид-19“ создаде глобална ментална здравствена криза, поттикнувајќи стрес и поткопувајќи го менталното здравје на милиони луѓе, предупреди Светската здравствена организација пред Светскиот ден на менталното здравје на 10 октомври.
Дури и пред пандемијата во 2019 година, се проценува дека еден од осум луѓе во светот живеел со ментално растројство, а Ковидот дополнително доведе во прашање многу аспекти на менталното здравје, предупредува СЗО и повикува менталното здравје и благосостојба да станат глобален приоритет.
Проценките покажуваат зголемување на анксиозноста и депресивните растројства за повеќе од 25 проценти во текот на првата година од пандемијата. Во исто време, услугите за ментално здравје се сериозно нарушени, а нееднаквоста во третманот на менталните нарушувања меѓу богатите и сиромашните дополнително се прошири.
Првите симптоми веќе во детството
Услугите, вештините и финансиските ресурси достапни за менталното здравје во многу земји се сè уште недоволни, посочува СЗО и повикува на зајакнување на грижата за да се задоволи целиот спектар на потреби за ментално здравје преку мрежа на достапни, достапни и квалитетни услуги и поддршка во заедницата.
Првите знаци на нарушувања и проблеми со менталното здравје најчесто се појавуваат веќе во детството и адолесценцијата, а доколку не го добијат потребното внимание и третман, можат да имаат значително влијание врз остатокот од нивниот живот. Истражувањата покажуваат дека здравствената писменост на возрасните е важна за заштита на менталното здравје на децата и младите бидејќи тоа значи рано препознавање, соодветно дејствување и дестигматизација.
Според проценките на СЗО, околу една милијарда луѓе имаат ментално растројство и секој, секаде може да биде засегнат. Депресијата е водечка причина за инвалидитет ширум светот и е главен придонесувач за севкупниот глобален товар на болести.
Во последниот извештај за ментални нарушувања за 2020 година, Хрватскиот завод за јавно здравје (ХЗЈЗ) објави дека менталните растројства се на деветто место во вкупниот број хоспитализирани, со учество од шест отсто.
Алкохол и депресија
Во бројот на хоспитализации во психијатриските одделенија предничат нарушувањата предизвикани од алкохол, со учество од 17,6 отсто. Речиси секоја петта хоспитализација на психијатрија во 2020 година била последица на прекумерно консумирање алкохол, а најмногу се работело за мажи.
Жените најчесто биле хоспитализирани поради депресија. Во однос на бројот на денови на болничко лекување кај двата пола, шизофренијата беше значително понапред со учество од 28 проценти.
Во детството, потешки психолошки проблеми почесто ги погодуваат момчињата, а до деветтата година ги имало двојно повеќе од девојчињата. Најчести причини се специфичните развојни нарушувања, како што се нарушувања во развојот на говорот и јазикот.
Помеѓу 10 и 19 години девојчињата имале повеќе психолошки нарушувања, а најчести се емоционалните пореметувања, нарушувања во однесувањето, минливи психотични нарушувања, реакции на стрес и нарушувања во исхраната.
Во 2020 година, повеќе од еден милион луѓе, секоја секунда на возраст меѓу 20 и 64 години, доаѓале во клиниките за примарната здравствена заштита со ментални нарушувања.
Според извештајот на ХЗЈЗ, во последните 25 години е зголемен и бројот на психијатри во Хрватска. Имено, во 1997 година имало 244, а во 2020 година двојно повеќе – 551.
Истовремено, вкупниот број на психијатриски кревети во тој период е намален за 20 отсто.
