Производството на текстил, облека и обувки се смета за еден од најголемите загадувачи во светот, т.н. брза мода, која дополнително го зголемува количеството на текстилен отпад и ја загадува животната средина поради начинот на производство, а компаниите со фокус на одржливото производство тешко се пробиваат.
Акцискиот план на Европската унија за кружна економија наведува дека текстилот е четврта по големина категорија во однос на употребата на примарни суровини и вода, по производството на храна, домувањето и транспортот.
„Брзата мода подразбира се што е лошо во модната индустрија, а се поврзува со послаб квалитет на производите за облека, искористување на работниците и загадување на животната средина“, вели Ирена Шабариќ, професорка на Текстилниот факултет во Загреб.
Брзата мода се карактеризира со брзината во производството на облека и нивната дистрибуција до продавниците. Најчесто станува збор за производи кои имаат попристапни цени, но често и понизок квалитет, што резултира со поголема потрошувачка и несоодветно депонирање на отпадот бидејќи повеќето од нив не можат да се рециклираат.
Компаниите често го префрлаат производството во региони каде што не мора да се придржуваат до строгите правила за производство, за да произведуваат производи што е можно поевтино, најмногу на сметка на работниците и да остварат профит, истакнува Шабариќ.
Посебен проблем се текстилните материјали од синтетички влакна, како полиестер и најлон, кои ослободуваат микропластика преку употреба на облека.
„Поголемиот дел од текстилот што го „рециклираме“ се пакува во контејнери и се испраќа во други земји каде што се откупува и препродава, од што всушност се состои ова „рециклирање““, нагласи Шабариќ.
Животниот век на облеката зависи од многу фактори. Материјалите направени од синтетички влакна се прилично издржливи и можат да траат подолго од памукот, но тоа зависи и од квалитетот на самото производство.
„Истражувањето обично се врши врз основа на 50 перења, ако некое парче облека издржи 50 перења, тогаш се смета дека е поквалитетно“, објаснува Шабариќ, објаснувајќи ја разликата во квалитетот на производот во модната индустрија.
Шабариќ смета дека на пазарот има место за компании кои се фокусираат на одржливо производство, но дека е тешко да се пробие.
„Нивните цени на почетокот не се толку популарни како кај некои попопуларни и познати брендови, бидејќи секој друг напис промовира некои познати хај-стрит брендови“, заклучи таа.
Главниот проблем е количината на стоки бидејќи брзата мода се заснова на консумеризмот, потрошувачката и краткиот век на производите. Иако некои компании согоруваат вишок облека, постои постојана потреба од примена на различни концепти за одржлив развој.
Од Министерството за економија и одржлив развој посочуваат дека влијанието на текстилните производи и обувките врз животната средина е исклучително големо и покрај релативно малиот удел на текстилен отпад, кој е помалку од три отсто во комуналниот отпад.
Сепак, големи количини на штетни хемикалии се ослободуваат во животната средина за време на производството бидејќи се троши значителна количина на вода и енергија.
Некои од мерките што ги споменува Министерството се формирање центри за повторна употреба на стоки кои треба да влијаат на намаленото создавање на текстилен отпад и поттикнување на донирање и размена на користени обувки и облека преку информативни и едукативни активности.
Сопственичката на винтиџ продавница во Загреб, Ниџара Мустафиќ, се залага за идејата за т.н. бавната мода како противтежа на брзата мода.
„За разлика од сите варијации на темата, винтиџ и половни продавници не користат нови ресурси од природата за да добијат нов производ, туку инвестираме во постоечкиот, го закрпиме, го переме и го прикажуваме во нашата продажна област. Важно е да се напомене дека не увезуваме, туку се занимаваме со нашето наследство“, рече Мустафиќ.
Мустафиќ истакнува дека богатите земји често ги извезуваат своите фрлени предмети во земјите од сиромашниот свет, кои „не по нивна вина“ стануваат нивни складишта и депонии.
Од малопродажниот синџир C&A, бренд кој често се споменува во контекст на брзата мода, истакнаа дека брзата мода веќе не е прифатлива за поголемиот дел од општеството и дека негативните економски фактори се нешто што не треба да се игнорира.
Токму затоа, велат, треба да работат на одржливи решенија. „Во моментов работиме на демократизација на одржливата мода, правејќи ја достапна за секого“, велат од C&A.
Како дел од идејата за „демократизација на модата“, тие основаа фабрика за текстилни иновации лоцирана во Германија, со што го доближија нивниот производствен синџир до клиентите и станаа помалку зависни од глобалните синџири на снабдување.
