Финска е на самата врата на НАТО, а се очекува Шведска наскоро и официјално да ја потврди одлуката за влез во НАТО.Подолу е сè што треба да знаете за нивното пристапување во НАТО и како војната во Украина ги турна кон тоа.
Зошто веќе не се членови?
Додека другите нордиски земји како Норвешка, Данска и Исланд беа оригинални членки на НАТО, Шведска и Финска не се приклучија на алијансата од историски и геополитички причини.
И Финска, која прогласи независност од Русија во 1917 година, и Шведска зазедоа неутрален став за време на Студената војна, отфрлајќи го сојузот со СССР и САД. Ова беше особено тешко за Финска, бидејќи тие споделуваа огромна граница со тогашниот авторитарен режим. За да го одржи мирот, Финска ги прилагодуваше барањата на СССР овде и таму.
Двете земји се приклучија на ЕУ во 1995 година и ја усогласија својата политика со Западот, но сепак одбија да влезат во НАТО. И Финска и Шведска имаа свои причини за ова. За Финска тие беа повеќе геополитички. Заканата за Русија е поопиплива бидејќи тие ја делат границата долга 1.335 километри.
„Финска беше изложена земја, а ние бевме заштитена земја“, изјави шведскиот премиер Карл Билт за Си-Ен-Ен. Имено, иако тие се независна држава, Шведска е географски во истата стратешка средина како и нејзините либерални демократски соседи. Финска и Шведска беа блиски партнери со децении, а Стокхолм сметаше дека одлуката да не се приклучи на НАТО помага за одржување на мирот во Хелсинки. Сепак, Шведска сега најверојатно ќе ја следи Финска.
Во што се состои членството во НАТО?
Причината поради која повеќето земји се приклучија на НАТО е членот 5. Имено, тој наведува дека нападот врз една земја членка ќе се смета за напад врз сите.
Поентата на членот 5 беше да го одврати СССР од напад на демократски земји кои немаа доволно воени сили. Членот 5 гарантира дека целата алијанса, вклучително и огромната американска војска, ќе ги користи своите армии за заштита на членовите доколку бидат нападнати.
Билд рече дека не видел некоја земја да гради нови воени бази по пристапувањето во НАТО. Тој рече дека пристапувањето во НАТО побрзо ќе донесе повеќе заеднички воени вежби и планирање меѓу земјите-членки.Шведските и финските воени сили, исто така, ќе учествуваат во операциите на НАТО ширум светот.
Зошто Русија го презира НАТО?
Владимир Путин го гледа НАТО како оружје насочено кон Русија, и покрај фактот што повеќето постсоветски години се фокусирани на прашања како што се тероризмот и миротворството.
Пред да ја изврши агресијата врз Украина, Путин јасно стави до знаење дека верува оти НАТО премногу се доближува до Русија и дека треба да се врати на границите од 1990 година пред некои од соседните земји на Русија да влезат во НАТО.
Желбата на Украина за влез во НАТО, како и нивното партнерство со НАТО, на Путин му се чини како чекор кон полноправно членство во тој сојуз, а токму тоа Путин го користи како едно од оправдувањата за инвазијата.
Иронијата на сето тоа е што инвазијата на НАТО даде сосема ново значење.
„Членот 5 се врати во игра и луѓето разбираат дека ни треба НАТО поради потенцијалната руска закана“, изјави Стуб за Си-Ен-Ен.
