На Светскиот економски форум во Давос, Швајцарија, здравствените претставници разговараа за важноста да се подготви светот за друга пандемија, таканаречената болест „Х“.
Светската здравствена организација (СЗО) претходно предупреди дека ваквата подготовка е од суштинско значење за да се избегне катастрофата што се случи за време на пандемијата на ковид-19, кога здравствените системи не беа во можност да се справат со бројот на заразени и болни луѓе и беа изгубени милијарди долари.
Што е болеста „Х“
Тоа не е вистинска болест. Тоа е хипотетичко име усвоено од СЗО и се однесува на некоја засега непозната заразна инфекција која е способна да предизвика епидемија или, доколку се прошири во неколку земји или континенти, пандемија.
Името е измислено пред избувнувањето на пандемијата на коронавирусот.
Се најде на листата на примарни болести објавена од СЗО во февруари 2018 година.
Планот за истражување и развој е глобална стратегија дизајнирана од група експерти собрана од СЗО и се состои од планови за подготвеност кои овозможуваат брзо активирање на активностите за истражување и развој за време на епидемии.
Целта на нацртот е да се забрза достапноста на ефективни тестови, вакцини и лекови кои може да се користат за да се спасат животи и да се избегне криза од големи размери.
Во последните години имаше неколку епидемии: САРС (тежок акутен респираторен синдром), свински грип, МЕРС (акутен респираторен синдром на Блискиот Исток), ебола и ковид-19.
Експертите стравуваат дека следната голема пандемија демне зад аголот и дека може да биде посериозна од онаа предизвикана од корона вирусот што ја предизвика болеста ковид-19.
Дали болеста „Х“ ќе предизвика пандемија
Иако во моментов не постои болест „Х“, истражувачите, научниците и експертите се надеваат дека ќе искористат проактивен пристап за да осмислат акционен план за борба против таков вирус и да ги подготват националните здравствени системи за можна пандемија.
На Светскиот економски форум минатата недела, за време на панел-дискусијата „Подготовка за болеста Х“, шефот на СЗО, д-р Тедрос Гебрејесус рече дека „потребни се дополнителни напори за да се подготват здравствените системи за повеќекратните предизвици што претстојат“ во случај на многу посмртоносна пандемија.
– Се разбира, некои луѓе велат дека ова може да предизвика паника – рече тој.
– Подобро е да се предвиди нешто што може да се случи, бидејќи тоа се случило многу пати во нашата историја, и да се подготвиме за тоа – додаде шефот на СЗО.
Пандемијата на ковид-19 го изненади најголемиот дел од светот, како што напиша Би-Би-Си во 2021 година: „Но, со години, епидемиолозите и другите експерти предупредуваат дека треба да се подготвиме за пандемија“.
Повеќето од овие експерти се загрижени дека пандемиите доаѓаат од животни.
Имено, 75 отсто од новите болести се зоонози.
Тоа е термин кој се користи за опишување на заразна болест која може да се пренесе од животните на луѓето.
Истото беше и со ковид-19, за кој се верува дека потекнува од лушпести мравојади кои се продавале на пазарите во Кина.
Но, како и со ковид-19, се смета дека зоонозите стануваат поризични поради човечкото однесување.
Човечкото влијание врз климата, навлегувањето во живеалиштата на дивиот свет и патувањата низ светот помагаат во ширењето на болестите што ги пренесуваат животните.
Во комбинација со урбанизацијата, пренаселеноста и глобалната трговија, според некои експерти, создадено е идеално сценарио за нови пандемии.
Како светот се подготвува за следната пандемија
На панел-дискусијата на Светскиот економски форум, д-р Тедрос рече дека СЗО веќе почнала да спроведува мерки за следната епидемија.
Меѓу овие мерки се и формирањето на фонд за пандемија и „центар за трансфер на технологија“ во Јужна Африка, што ќе овозможи локално производство на вакцини и ќе помогне да се надмине нееднаквата достапност на вакцините во земјите со високи и ниски приходи.
Во својот извештај за 2022 година, Европскиот центар за превенција и контрола на болести препорача наместо да се развиваат нови системи за пандемии, да се зајакнат постоечките.
Тој, исто така, препорача сите нови системи да се тестираат пред избувнувањето на нова пандемија.
Во јуни 2022 година, СЗО објави 10 предлози за зајакнување на континуираното, систематско собирање, анализа и интерпретација на податоците поврзани со здравјето.
– Ефективниот систем за надзор на болеста е од суштинско значење за брзо откривање на епидемии на болеста пред тие да се шират, да ги загрозат животите и да станат тешки за контрола – се вели во предлозите.
СЗО, исто така, признава дека епидемиите не секогаш потекнуваат од идентификуван извор, туку дека „тие може да бидат предизвикани од патоген за кој во моментов не е познато дека предизвикува болест кај луѓето“.
И повеќето луѓе предвидуваат понатамошен напредок во развојот на технологијата за вакцини.
Неколку вакцини за ковид-19 беа достапни ширум светот во рок од една година од избувнувањето, што е значајно за развојот на вакцините поради брзината со која се развиваат.
Во иднина, научниците треба да бидат во можност брзо да ги приспособат постоечките формули за вакцини за да создадат нови кои ќе помогнат да се заштитат луѓето од болести.
