Децата во Србија поминуваат повеќе од седум часа дневно на Интернет, покажува најновото истражување на Институтот за јавно здравје „Д-р Милан Јовановиќ Батут“.
Детските психијатри предупредуваат дека нашата земја е на работ на епидемија на „зависност од екран“ кај малолетниците, кои поради зависноста од видео игрите, социјалните мрежи и воопшто интернетот одбиваат да одат на училиште, губат контакт со реалноста, а ако им се одземе „дневната доза“ телефони – се закануваат со самоубиство.
Родителите во Србија со право се загрижени за своите деца кај кои забележуваат знаци на зависност и немаат решение како да ги извадат од канџите на „екранот“, дури и кога станува збор за деца под 10 години.
„Мојот Лука е типична жртва на тоа големо зло – „скринизмот“. Проблемот не е само телефонот, туку и телевизорот и YouTube, а од неодамна и Sony. Секој ден се соочува со три различни зла, а неговото однесување во куќата е ненормално. Кога ќе му го забраниме времето пред било каков екран, тој станува анксиозен, лут, агресивен, а има само седум години“, раскажува Милош Јокиќ од Белград, кој поради проблеми со зависноста со кои се бори неговото дете. Нова.рс но и целото семејство, побара помош од стручни лица.
Родителите неконзистентни во нивните одлуки
Само кога е надвор Лука е мирен, но кога ќе влезе дома екранот се зема здраво за готово.
„Не можеме постојано да го носиме во парк. Ако е во куќата, тоа е невозможно. Му го земаме телефонот, но тој на секој начин се обидува да ни го украде. Проблемот е и нашата недоследност. Доволно е еден родител да попушти и да му го врати телефонот и толку. Во еден момент му кажавме дека ќе може да игра само за викенди, но не можеме да продолжиме така. Сè уште е млад, но знае како да ја користи технологијата како програмер.
Тој смета дека повеќето од денешните деца се „зрели за лекување“.
„Децата си прават огромна штета на себе, а потоа и на своите родители. Се нервирам, свесен сум за проблемот, но не можам да го решам. Едноставно не можеме да го оттргнеме од цивилизациската рамка во која се наоѓа целата негова генерација. Мислам дека клучот е да се истрае и да се надеваме дека тоа ќе се промени со обврските што доаѓаат со годините. Максимално го злоупотребува нашето уживање, а кога му го земаме телефонот не навредува, ја треска вратата. Нема концентрација за ништо, не може да чита книги за својата возраст, да пишува писма, а и кога ќе се согласи, останува буден за подоцна да се јави“, се жали овој загрижен родител.
Еден од поразителните податоци е дека во Институтот за ментални болести во Белград годишно се хоспитализираат повеќе од 30 деца поради зависност од видео игри.
„Количината на време што детето може да го толерира пред екранот е половина час до еден час дневно, до час и половина во работните денови и викендите. Тие вклучуваат видео игри и социјални мрежи. За жал, веќе долги години постои тенденција да се зголемува времето поминато пред телефон, компјутер и игри. Оваа зависност која се развива кај децата, но и кај возрасните е на ниво на хероин. Се однесува на се што е во виртуелниот свет, а секој си избира содржина според возраста“, објаснува за Нова.рс д-р Ивица Младеновиќ, раководител на Клиниката за зависности на Институтот за ментални болести во Белград.
Ако не се лекува – станува „нова нормала“
Лекувањето на овој тип на зависност многу често не е возможно, па има шанси, предупредува докторот, современото општество да го класифицира овој тип на зависно однесување како нормално.
„Се поставува прашањето колку оваа зависност може да се контролира и лекува. Кога системот не може да се справи со проблем, тој го нормализира. На некој начин му одговара на системот, луѓето да бидат пред компјутери, следени, контролирани. Луѓето систематски се вовлекуваат во машината, а потоа сме изненадени од бројот на зависници меѓу малолетниците. Овој проблем е исклучително голем, а веќе е надвор од контрола. Во прашање се големи пари, луѓето не сакаат да се откажат од лесниот профит и заработка, а страдаат најмладите и семејствата“, потенцира д-р Младеновиќ.
Ригорозните мерки се единствената шанса, смета тој.
„Забранете ги мобилните телефони во училиштата, воведете униформи до осмо одделение и вратете некој ред. Имаме сериозно тешки пациенти. Во нашата клиника доаѓаат момчиња и девојчиња од 15 години, кои не сакаат повеќе да одат на училиште, бидејќи велат дека имаат се на Интернет. Информации, дружење, живот. Тие не контактираат кога веќе се длабоко заглавени во зависност. Родителите се во страшен проблем, бидејќи средното образование со закон не е задолжително, па не можат да ги принудат да го продолжат образованието. Еден ден овие млади луѓе нема да имаат пријатели, семејство, партнери, ќе останат сами, затворени во четири ѕида со нивните екрани, па до кога ќе издржат…“ заклучува доктор Младеновиќ и додава д.а решавањето на проблемот со зависноста од екранот не е само на семејствата, туку на системот во државата и на вредностите во општеството, кои итно треба да се променат.
Потсетуваме дека резултатите од меѓународното истражување за однесувањето на децата на училишна возраст во Србија поврзано со здравјето, кои беа објавени во април оваа година, открија загрижувачки податоци дека учениците во нашата земја „значителен дел од денот поминуваат користејќи електронски медиумите, а секој единаесетти ученик (8,8 проценти) поминува седум или повеќе часа дневно користејќи ги социјалните мрежи“.
Исто така, во просек, секој десетти ученик (9,9 проценти) има знаци на „проблематично користење на социјалните мрежи, што е поголем процент во споредба со 2018 година, кога изнесуваше 7,0 проценти, а секој четврти ученик игра игри секој или секој втор ден“.
Симптоми на зависност од екранот
Физички:
Проблеми со видот
Мускулна атрофија
Дебелина (нездрава храна) или прескокнување оброци неколку дена
Психолошки:
Повлекување во себе
Епинапади
Занемарување на дружењето со врсниците
Променет однос со родителите
Зголемување на „дозите“ од половина час, еден час, на два, три, пет, 10 часа
Се помалку вклучување во општествени активности
Детето не излегува од собата, цело време е на Интернет
Агресивно однесување
Кога ќе го тргнете екранот од нив, се јавува синдром на повлекување
Децата се закануваат со самоубиство
Провалуваат во станот
Ги лажат своите родители
Неконтролирано однесување кон себе и кон другите
Можни решенија:
Системско решавање на проблеми од страна на општеството
Воведување одредени мерки во образовниот систем
Поминување повеќе време со децата од страна на родителите
Ограничување на времето на телефон на еден час дневно со задолжително објаснување на детето зошто ограничувањата и контролата се важни
Воведување воннаставни активности и обврски
Одење во природа што е можно почесто.
