Од година во година светот се соочува со жештини, а најпогодени се постарите, децата, жените и лицата со посебни потреби. Некои градови назначија специјални службеници задолжени за екстремни горештини.
Температурите на северната хемисфера соборуваат еден по друг рекорд од година во година. Во многу земји се забележуваат екстремни, смртоносни горештини.
Доколку климата драстично се загрее, можно е сценарио според кое околу 3,3 милијарди луѓе би можеле да се соочат со екстремни температури до крајот на векот, според студијата објавена во мај 2023 година во списанието „Nature Sustainability“.
Во студијата, предводена од научници од британскиот Универзитет во Ексетер и Универзитетот Нанкинг од Кина, се наведува дека 60 милиони луѓе веќе се изложени на опасни нивоа на топлина, со просечни температури од 29 степени Целзиусови или повеќе, пишува ДВ.
Зошто топлината е толку опасна за луѓето и како земјите можат да го подготват своето население и градови да се справат со сè почестите топлотни бранови?
Како високите температури му штетат на здравјето на луѓето?
Екстремната топлина може да предизвика цела низа болести, па дури и смрт, според Светската здравствена организација (СЗО). Тие вклучуваат топлотен удар и хипертермија. Екстремните температури, исто така, ги влошуваат хроничните состојби и имаат индиректен ефект врз преносот на болести, квалитетот на воздухот и критичната инфраструктура.
Посебно чувствителни на високи температури се старите лица, доенчињата и децата, трудниците, лицата со попреченост, физичките работници и оние кои работат надвор, спортистите и сиромашните.
Ограничувањето на затоплувањето на долната граница од 1,5 степени Целзиусови над прединдустриската ера, дефинирана со Парискиот договор, сепак ќе изложи 400 милиони луѓе на опасни нивоа на топлина до крајот на векот, според студијата објавена во Nature Sustainability.
Луѓето кои живеат во Индија, Судан или Нигер ќе бидат тешко погодени дури и со затоплување од 1,5 степени, а 2,7 степени ќе имаат огромен ефект врз земјите како Филипините, Пакистан и Нигерија.
Проценка на трошоците за климатските промени за луѓето
Истражувачите наведуваат дека нивната студија го прекинува трендот на моделирање на влијанијата врз климата во економски, а не човечки.
„Постојано се оддалечува од вреднувањето на човечките животи и кон центрите на богатство“, изјави за ДВ Ашиш Гадијали, климатски активист и коавтор на студијата, додавајќи дека моделирањето фокусирано на економијата „подава повеќе вредност на животот во Њујорк отколку во Бангладеш“.
Повеќето други модели, исто така, даваат приоритет на сегашното население во однос на иднината, при што нееднаквоста во глобалното затоплување е „глобално дистрибуирана и меѓугенерациска“, посочува Гадијали. „Во суштина, тие го ценат мојот живот повеќе од животот на моите деца и секако повеќе од животот на моите внуци“, вели тој.
Гледајќи го влијанието на поединечните земји врз нивото на опасната топлина, истражувачите открија дека сегашните емисии на 1,2 просечен граѓанин на САД ги осудуваат идните луѓе на живот во екстремни горештини. И покрај непропорционалните емисии, населението на САД како целина се соочува со многу помала закана од опасните температури.
Како луѓето можат да се заштитат од екстремна топлина?
Претходните студии покажаа дека градовите се особено чувствителни на опасни покачувања на температурата, поради „ефектот на топлинскиот остров“. Зградите, патиштата и инфраструктурата ја апсорбираат и зрачат сончевата топлина повеќе од природните средини како шумите или водата, зголемувајќи ги урбаните температури за дури 15 степени во некои случаи, во споредба со руралните области.
Градовите ширум светот ја воведуваат новата улога на службеник за топлина за да се справат со неизбежниот пораст на температурите. Една од нив е Кристина Хуидобро, која во март 2022 година ја презеде функцијата главен офицер за овие прашања во главниот град на Чиле, Сантијаго.
„Многу градови во светот се справуваат со екстремни горештини, но решенијата и начинот на кој пристапувате се многу, многу локални“, вели Хуидобро за ДВ.
Сепак, како што додава, сите главно следат тројна стратегија: подготвеност, свесност и адаптација.
Адаптацијата може да вклучи категоризација на топлотните бранови на ист начин како и другите природни катастрофи или поставување праг за предупредување за да се активира специфичен одговор на градот.
Хуидобро вели дека подигањето на свеста за опасностите од топлината е составен дел од нејзината улога.
„Да се грижите за себе на екстремна топлина е навистина едноставна – пијте вода, барајте сенка и одморете се“, вели тој. Никој не мора да умре од екстремна топлина“.
Третиот чекор е да се прилагоди градот на новата реалност на високите температури, главно преку создавање повеќе зелени површини во градот.
Сантијаго штотуку започна проект за урбано пошумување: тие засадуваат 30.000 дрвја низ градот и развиваат стратегија која ги третира дрвјата како дел од урбаната инфраструктура.
„Дрвја, дрвја, дрвја, дрвја насекаде. Ова носи повеќе зеленило во градот“, вели Хуидобро.
Но, садењето дрвја не е толку лесно како што изгледа обично се мисли на.
„Засадуваме дрвја на навистина густи улици, на пример во главните градски авении, каде што има многу бетон. Треба да ископаме дупка и да направиме градежни работи“, потсетува таа.
Исто така не е итно решение во урбана средина, бидејќи на дрвјата им треба време да растат.
„Целата идеја е да се обидеме да ја создадеме сенката што ќе ја имаме во следните 20 или 30 години“, вели Хуидобро.
Американските градови се борат со екстремни горештини
Соединетите држави, каде што, како што покажаа претходните студии, годишно 12.000 луѓе умираат предвреме од жештините, досега назначија тројца главни офицери за борба против екстремните горештини во градските власти, имено во Феникс, Мајами и Лос Анџелес.
Лос Анџелес, кој е рангиран како град кој се соочува со најголем ризик од природни катастрофи, вклучително и топлотен удар, неодамна започна кампања за изградба на повеќе „центри за отпорност“ со сенка и ладење напојувани од обновливи извори на енергија во заедниците со висок ризик. Тој град веќе има мрежа на центри за ладење, главно во библиотеки, каде што луѓето можат да се кријат од жештините.
Тие, исто така, работат на систем за рано предупредување кога се во прашање топлотните бранови.
Феникс, град во средината на пустината Соноран, работи на голем број адаптации, вклучително и изградба на тротоари за ладење. Ова ги прави патиштата неколку степени поладни на допир и го одржува ноќниот воздух поладен.
Мајами, Флорида планира големи урбани кампањи за садење дрвја и потроши милиони долари на клима уреди за жителите на јавните станови додека обезбедува финансиска помош за покривање на сметките за енергија за домаќинствата со ниски приходи.
Сепак, Huidobro од Сантијаго вели дека клима уредот е генерално последното средство кога станува збор за прилагодување на климата.
Градските власти во Сантијаго сакаат да засадат 33 „мали шуми“ кои ќе се користат како климатски засолништа, особено во близина на училишта и здравствени установи. Тие се алтернатива на климатизираните центри за ладење кои се развиваат во САД и Европа.
„За време на топлотен бран, луѓето можат да одат во овие природни центри за ладење, да најдат сенка таму, да се одморат и да пијат вода“, вели Хуидобро.
