Арнеса Буљушмиќ-Кустура, преживеан од војната во Босна и Херцеговина, собира потписи за отворено писмо упатено до МСП „во име на сите преживеани од геноцидот во Босна и Херцеговина“ во кое бара мерки за судот „не ги повторува грешките во случајот со геноцидот во Босна и Херцеговина“, изјави таа за Гардијан дека случајот што Јужна Африка го изведе пред тој суд не е само судење на Израел, туку и на „меѓународното хуманитарно право“.
Буљушмиќ-Кустура дел од своето детство го поминала под опсада во Сараево. Нејзиниот татко го преживеал концентрациониот логор, а посмртните останки на некои нејзини роднини сè уште не се пронајдени. Таа за „Гардијан“ раскажа како се сеќава дека била застрелана од снајпер додека носела вода кога имала пет години.
Зборувајќи за геноцидот во Сребреница, таа рече дека се плаши дека тоа што се случило пред неколку децении ќе се повтори. Во случајот покренат против Србија за геноцид во Хаг, во кој беше утврдено дека геноцидот всушност се случил во Сребреница, Србија беше ослободена од директна намера да изврши геноцид.
„Лудо е што 30 години подоцна сè уште сме во иста позиција, ги водиме истите разговори“, рече Буљушмиќ-Кустура, истражувач на геноцидот во Лондон.
„Во моментов навистина дојдовме до точка кога не само на Израел му се суди, туку на некој начин и целото меѓународно хуманитарно право и неговата рамка“, додаде таа.
Откако ја следеше постапката во Хаг минатата недела, Буљушмиќ-Кустура собра повеќе од 1.000 потписи од босанските преживеани од геноцид и воени злосторства низ Босна и Херцеговина, САД и Велика Британија во отворено писмо до Меѓународниот суд на правдата (МСП). Го повикува судот на ОН да спречи повторување на историјата и да нареди „привремени мерки“ предложени од Јужна Африка, кои бараат прекин на огнот, за да се ублажи ризикот од геноцид.
Израел рече дека привремените мерки треба да се отфрлат, нарекувајќи ги „несовесни“ и велејќи дека ќе го попречат „вроденото право на Израел да се брани“.
„Историјата ни покажа дека неуспехот на меѓународната заедница да наметне суспензија на воените активности во поранешна Сојузна Република Југославија во 1993 година резултираше со геноцид, принудно етничко раселување и разни злосторства против човештвото. Навремениот прекин на огнот, како што беше предложен од Република Босна и Херцеговина во 1993 година, несомнено можеше да спаси многу животи“, се наведува во писмото.
Повеќе од 22.000 Палестинци се убиени во израелската војна во Газа, која беше предизвикана од масакрот на Хамас на 7 октомври. Гледањето на војната на Интернет во реално време извади на површина трауматични спомени за многу преживеани Бошњаци, активисти и просветители, рече Буљушмиќ-Кустура.
„Сите чувства имаат сите со кои разговарам. А како не, кога требаше да го гледаат во живо на телефонот? Не можете да побегнете од тоа“, рече таа.
За Гардијан зборуваше и Ахмед Хрустановиќ, кој ги загуби членовите на семејството во геноцидот во Сребреница.
Нашите трауми се будат, трпиме, се сеќаваме што преживеавме, па се обидовме да направиме нешто“, вели Хрустановиќ, кој се врати во Сребреница пред една деценија, за писмото испратено до МСП.
Емина Ќеримовиќ, која како дете се соочи со прогонство за време на војната во БиХ, рече дека од прва рака ја знае важноста на правдата и одговорноста. Како помошник-директор на Хјуман Рајтс Воч за правата на попреченост, таа разговара со Палестинците со посебни потреби во Газа во последните недели.
„Тежината на ужасите со кои тие и сите Палестинци во Газа се соочуваат во размери без преседан во модерната историја на Израел и Палестина, ја прават постапката пред Меѓународниот суд на правдата апсолутно неопходна“, рече таа.
Во постапката, Јужна Африка тврдеше дека меѓународната заедница „постојано ги потфрлила“ луѓето од Руанда и Босна и народот Рохинџа од Мјанмар. МСП може да донесе привремена одлука во рок од неколку недели.
„Јужна Африка започна процес пред светскиот суд за веродостојно испитување на однесувањето на Израел и разгледување мерки кои би можеле да го спречат страдањето, да ги заштитат цивилите и да обезбедат почитување на меѓународното право“, рече Церимовиќ, повикувајќи ги владите ширум светот да го поддржат процесот.
Минатата недела Германија рече дека ќе се приклучи на постапката за поддршка на Израел, велејќи дека „нема основа“ за обвинението за геноцид.
„Германската влада решително и категорично ги отфрла обвиненијата за геноцид изнесени против Израел пред Меѓународниот суд на правдата“, се вели во соопштението на владиниот портпарол.
„Во светлината на германската историја и злосторствата против човештвото на Шоа, германската влада е особено посветена на конвенцијата и [ОН] за геноцид“, рече тој.
Според судските правила, доколку Германија поднесе изјава за интервенција во случајот, таа би можела да претстави правни аргументи во име на Израел.
Конвенцијата од 1948 година, усвоена по масовното убивање на Евреите во нацистичкиот холокауст, го дефинира геноцидот како „акти извршени со намера да се уништи, целосно или делумно, национална, етничка, расна или религиозна група“. Одлуките на МСП се конечни и не можат да се обжалат, но судот нема начин да ги спроведе.
