До 2025 година во светот ќе има 27 милијарди уреди поврзани на интернет, па нивните сопственици ќе бидат изложени на чести хакерски напади, предупредија експертите од областа на информатичките технологии собрани во Рига.
Меѓународниот форум „5G Techritory“ ги повика крајните корисници да инсистираат на инсталирање на најновите соодветни безбедносни програми при купување компјутери и мобилни телефони и да бидат внимателни при поврзувањето на Интернет.
„Новите технологии го променија начинот на кој работиме и живееме“, вели Алваро Неира, консултант во Axon Partners од Мадрид.
Т.н. „Интернетот на нештата“, поврзувајќи ги уредите преку Интернет, се повеќе влегува во домовите ширум светот. Светлата во куќата, на пример, може да се вклучуваат и исклучуваат преку паметен телефон или лаптоп. Сè попопуларна е и технологијата за паметна врата, која се отвора и затвора со помош на препознавање лице, гласовна команда и далечински управувач. Многу плаќања се вршат брзо преку мобилен телефон.
„Но, покрај напредокот, пристигнаа и закани. Притисокот од злонамерните сајбер напади никогаш не бил поголем“, предупредува Неира.
Во Латвија, балтичка земја со население од 1,8 милиони, минатата година се забележани 40 отсто повеќе хакерски напади врз приватни корисници отколку во 2021 година, според тамошната влада.
Секој уред поврзан на Интернет е опасност
Едгарс Киукуканс, директор на одделот за сајбер безбедност на Министерството за одбрана, вели дека земјата усвоила стратегија за едукација на жителите за опасностите. Ќе организираат посебни групи за млади и особено за стари лица.
„Ќе им го привлечеме вниманието на ризикот и на она што ние како поединци можеме да направиме за да се заштитиме“, забележува Киукчанс. „Луѓето мора да бидат свесни дека секој уред поврзан на Интернет е опасност“, додава тој.
Диџис Озолинш, инженер во компанијата за сајбер безбедност Palo Alto Networks, објаснува дека тие спровеле истражување и откриле дека повеќето уреди поврзани на Интернет воопшто немаат вграден и приспособен софтвер за заштита.
„И лошите момци го знаат тоа. И тие се обидуваат да го искористат“, забележува тој.
Преку незаштитени уреди, хакерите можат да го заразат компјутерскиот систем и да добијат пристап до доверливи податоци и пари.
„Печатачот во вашата соба можеби не е толку невин како што изгледа“, вели Озолинш.
Шпанската авиокомпанија „Ер Европа“ пред девет дена побара од своите патници да ги блокираат нивните банкарски картички откако беше хакирана веб-страницата на компанијата за издавање билети. Броевите на кредитните картички на клиентите, кои купувале билети за патување во тие денови, веројатно биле мета на хакери.
Ер Европа набрзо објави дека успеала да го запре сајбер нападот и дека страницата за купување билети е повторно безбедна. Компанијата и шпанските власти се уште анализираат што се случило.
Озолинш забележува дека компаниите, генерално, треба да побараат од нивните добавувачи најновиот безбедносен софтвер.
Тој додава дека во наредните години инфраструктурата, како што се болниците каде што се користат новите технологии, ќе станат ранливи.
Трка за нови технологии, но безбедносните решенија заостануваат
Киукуканс од латвиското Министерство за одбрана вели дека во светот се водат се повеќе хибридни војни преку кои се напаѓа државната администрација на целната земја.
Тој тврди дека државната инфраструктура во Латвија, земја која отворено ја поддржува Украина во војната со соседна Русија, забележала 400 отсто повеќе хакерски напади минатата година отколку една година порано.
„Страницата за собирање донации за Украина беше, на пример, урната“, вели Киукуканс. Тој додава дека не се сите напади софистицирани, па затоа е лесно да се одбрани од многумина.
А сепак, во државната администрација ја зголемија будноста, и одржуваат семинари на оваа тема.
Консултантот Неира смета дека владите, компаниите, истражувачите, но и корисниците треба да соработуваат со цел употребата на новите технологии да биде безбедна.
Егонс Буш е задолжен за безбедноста во латвиската телекомуникациска компанија LMT. Тој гледа дека компаниите се тркаат за пуштање нови технологии на пазарот, но дека имплементацијата на безбедносните решенија се одложува.
„Сакаме да бидеме побрзи, под постојан притисок сме брзо да ја пуштиме новата технологија, но немаме време да оценуваме што излегува“, предупредува тој.
Државните пазарни регулатори, кои треба да се занимаваат со тоа, немаат исти овластувања во секоја од нив. Полека се усвојува регулаторната процедура во ЕУ чија цел е унифицирање на правилата. За тоа време веќе се појавуваат нови технологии, а со тоа и нови ризици за корисниците.
На чело на BEREC е Тонко Обљен
BEREC, организацијата која ги вклучува европските регулатори за електронски комуникации, воопшто немаше работна група за сајбер безбедност до 2020 година.
Со оваа тема дотогаш се занимаваше група експерти и тоа само кога ќе се појави проблем. Но, сајбер безбедноста треба да биде во фокусот на таа организација кога Тонко Обљен, првиот човек на хрватскиот регулатор ХАКОМ, ќе ја преземе функцијата нејзина чело следната година.
„Сфативме дека не функционира како порано“, вели Обљен во Рига.
ХАКОМ, хрватската регулаторна агенција за мрежни активности, ќе има поголеми овластувања во Хрватска според предложениот закон за сајбер безбедност.
„Но, таму каде што можеме сите заедно да направиме многу се односите со корисниците“, забележува Обљен.
Во Хрватска се спроведува проект на експерти за безбедност кои одат во училиштата, се печати леток за заштита на децата на Интернет, кој потоа се дистрибуира во основните училишта, а се одржуваат и предавања.
Обуљен смета дека луѓето во Хрватска се многу посвесни за опасностите од порано, особено за измамите преку отворање мејлови и пораки, но вели дека е неопходно да се продолжи со образованието.
„Тоа е исклучително важно“, забележува тој.
Тој е оптимист за младите бидејќи тие „лесно ја разбираат измамата“ преку современите технологии.
„Колку и да мислиме дека овие нови генерации се различни, понеодговорни, мислам дека во сајбер светот тие се многу поодговорни од нас“, вели тој.
„И колку и да е напредна оваа конференција (во Рига), веројатно има повеќе потенцијални ризици отколку можеби во блиското средно училиште“, додава тој.
