Здружението на потрошувачи е јасно: иако веќе ги изедовме сите спорни полски сливи во Словенија во август, Управата за безбедност на храна треба да открие каде сме можеле да ги купиме сите. Засега знаеме само за Spar, кој го објави ова на сопствената веб-страница и продавниците на Jager, каде што потврдија за N1 дека продавале и полски сливи кои го содржат забранетиот инсектицид хлорпирифос во август. Сепак, Управата за безбедност на храната не сака да открие дали тие се појавиле на друго место на дофат на клиентите, велејќи дека тоа е „деловна тајна на компаниите“.
Да се потсетиме што знаеме досега за контроверзните полски сливи, во кои во август беше откриен забранетиот инсектицид хлорпирифос. Како што објавивме на N1, во Словенија биле доставени од компанијата Растодер. И ова „ја доставило спорната пратка на повеќе даночни обврзници во периодот од 8 до 11 август“, објаснуваат за N1 од Управата за безбедност на храна. На кого, официјално не му се знае, бидејќи тоа не го откриваат ниту добавувачот, ниту Управата за безбедност на храна.
Јасно е само дека предметните сливи ги продавал Spar, кој самиот ги информирал потрошувачите за повлекувањето на ова овошје на својата веб-страница, а како што дознавме на N1, тие биле понудени и во продавниците на Jager.
Во Јагр, првата пратка – тоа е 771 килограм – беше примена на 9 август, а втората – тоа е 763 килограми – два дена подоцна. Значи се работи за добар тон и пол сливи, кои содржеле инсектицид опасен по здравјето.
„Сепак, добивме известување за повлекување од добавувачот на 30 август, кога овој производ повеќе не беше на полиците. Ги известивме потрошувачите со известување на продажното место, но од продажбата на залихите до наодот помина долго време“, призна Јагро. Со други зборови: сливите до овој момент веќе се изедени од потрошувачите.
Според Управата за безбедност на храна, Растодер испорачувал сомнителни сливи на компанијата DG 69, со седиште во Дренов Грич. Со тоа дел од пратката се достави до две италијански и четири словенечки компании. На кого, од управата не откриваат, велат дека тоа е деловна тајна. „Во однос на набројувањето на деловните субјекти во предметната материја и откривањето на нивните начини на меѓусебно водење бизнис, оценуваме дека тоа не е информација од јавен карактер и дека таквата информација може да се дефинира како деловна тајна во согласност со законот“, ја образложија причината за нивната одлука и не упатија назад до добавувачот или фирмите ДГ 69 и Растодер, кои не сакаа да ги дадат имињата на обврзниците.
Побаравме од администрацијата да ја објасни разликата помеѓу информациите што ги баравме – до денес потрошувачите сè уште не знаат каде слетале сливите – а производот потсетува дека самата администрација ги објавува на својата веб-страница. Покрај името на производот ја наведуваат и продавницата која го нуди, серискиот број, потеклото и добавувачот. Сè уште го чекаме одговорот од раководството.
Во меѓувреме, Словенечкото здружение на потрошувачи (ЗПС) на N1 истакна дека мора да има најава за повлекување во сите случаи кога производот е веќе во рацете на потрошувачот. Тие опслужија неколку случаи. Кога храната се отповикува од пазарот, односно кога производот е веќе на полиците на трговците на мало и следствено во рацете на потрошувачот, потребно е да се информираат и производот и трговецот на мало кој ја продавал храната. „Затоа што само така потрошувачите можат да си ја вратат набавната цена, се разбира со фактура“, јасни се во однос на потрошувачите.
Доколку се открие опасен производ за време на официјалната контрола или за време на мониторингот, „инспекторатот му ја доверува работата на трговецот, кој исто така мора да ги информира своите трговци на големо или добавувачи, а процесот потоа се повторува низ синџирот“. Според ЗПС, трговецот мора сам да ги информира потрошувачите, а Управата за безбедност на храна и/или Здравствениот инспекторат јавно да го објават отповикувањето од пазарот.
Потсетуваме дека Управата за безбедност на храна, ветеринарство и заштита на растенијата ги известила потрошувачите само за повлекување на сливите што ги продава Spar во килограм пластичен сад под трговската марка S Budget. Нема известување за повлекување на пакувањето од пет килограми сливи „Бјути“ на Спар, во кое имало и хлорпирифос, ниту пак на веб-страницата на управата има информации за повлекување на сливите од продавниците на Јагер.
„Согласно законодавството на Европската унија, примарна одговорност за известување на потрошувачите е одговорниот носител на прехранбениот бизнис, а известувањето се врши според идентификуваниот ризик и веројатноста дека производот сè уште е кај потрошувачите“, Управата одговори на поплаките за задоцнето известување дури и во случајот со спорната праска од Србија.
Од ЗПС нагласуваат дека мора да се објави јавна објава и кога опасен производ е откриен од дистрибутер, продавач на големо или самиот производител, кој мора да ги информира трговците на мало, а исто така и неговите добавувачи низ синџирот. „Истовремено ги известува и надлежните надзорни органи кои најавуваат и отповикување“, додаваат оттаму.
Поинаку е, меѓутоа, ако опасниот производ сè уште не е во продажба на мало и сè уште не стигнал до потрошувачот, бидејќи повлекувањето на производот всушност значи повлекување од магацините, така што нема потреба од јавно известување.
