Стапката на рак е во пораст кај младата популација, покажа една неодамнешна студија, а овој алармантен тренд може да значи дека станува збор за глобална епидемија.
Студијата спроведена од истражувачи во Бостонската болница открива дека „во изминатите неколку децении, стапката на одредени видови на рак дијагностицирани кај луѓе под 50-годишна возраст е зголемена во неколку земји“.
Станува збор за рак на дојката, дебелото црево, ендометриумот, хранопроводникот, жолчниот меур, главата и вратот, бубрезите, црниот дроб, коскената срцевина, панкреасот, простатата, желудникот и тироидната жлезда, пренесува Eat This.
Постојат неколку теории зошто се зголемува бројот на случаи на рак кај популацијата под 50 години.
„Очигледниот одговор е дека луѓето се тие кои водат седентарен начин на живот, помалку вежбаат и консумираат преработена храна“, вели Бхавана Патак, хематолог и онколог во Институтот за рак MemorialCare во Калифорнија.
И иако ова секако не е добра вест, Американското здружение за рак (ACS) вели дека шансите за смрт паѓаат.
„Ризикот од смрт од рак во САД е намален во последните 28 години“, покажуваат статистиките на ACS. Смртните случаи од рак кај мажите и жените севкупно паднаа за 32 отсто во 2019 година во споредба со рекордното високо ниво во 1991 година. Ова делумно може да се објасни со зголемувањето на процентот на поединци кои преживуваат подолго со рак на белите дробови, делумно поради раното откривање.
Зошто стапките на рак се во пораст?
„Постојат многу можни причини за ова“, вели онкологот Антон Билчик, „но постои јасна врска помеѓу појавата на рак и седентарен начин на живот, дебелината, пушењето и преработената храна. Сите овие фактори предизвикуваат воспаление и доведуваат до нарушувања во микробиомот и имунолошкиот систем.
Овие нарушувања го поништуваат заштитниот ефект на клетките кои го спречуваат ракот, но и ги стимулираат другите клетки да формираат рак. Исто така, можно е подобрените скрининг тестови за рак (мамографија, домашни ДНК тестови, колоноскопија) и кампањи за јавно образование да ги мотивираат младите луѓе почесто да се тестираат, што доведува до повисоки стапки на откривање. Исто така, треба да се нагласи дека конечно има подобро разбирање за важноста на семејната историја на болести и генетика кои предизвикуваат рак на помлада возраст.
Шон Маркезе, регистриран медицински техничар со искуство во клинички испитувања на онкологија и повеќе од 20 години искуство во грижата за пациентите со рак, вели: „Според статистичките податоци објавени за 2023 година, стапката на некои видови на рак, како што е ракот на простата, е на пораст. Ракот на простата е втора водечка причина за смрт кај мажите, со зголемување од 3 проценти годишно од 2014 до 2019 година. Не е јасно зошто се јавуваат специфични видови на рак, но зголемените стапки на тестирање и прецизни дијагностички методи откриваат повеќе случаи. Ракот се појавува кај се повеќе возрасни помлади од 50 години, што може да се објасни со лошиот начин на живот и исхрана. Исто така, можно е сега да се откриваат карциноми кои претходно би биле неоткриени. Денес имаме напредна технологија, а луѓето помлади од 60 години почесто се тестираат“.
Зошто ракот сè уште е водечка причина за смрт, иако денес е полесно да се лекува?
„Третманот за рак навистина неизмерно се подобри, стана пофокусиран и персонализиран. Но, ние продолжуваме да гледаме висока инциденца поради стареењето на населението и биологијата на ракот“, вели д-р Патак.
„Многу видови на рак денес се полесни за лекување отколку порано, но други, како што е ракот на панкреасот, сè уште се отпорни на хемотерапија и се откриваат во напредна фаза. Со зголемувањето на пациентите кај кои е дијагностициран рак, особено на помлада возраст, разбирливо е дека тој е втора водечка причина за смрт. Ние сме оптимисти дека тоа ќе се промени со уште поефикасни дијагностички методи, подобро разбирање на развојот на ракот и достапност на нови терапии“, вели д-р Билчик.
„Факт е дека сè уште немаме лек за многу големи видови на рак. Смртноста е намалена за 33 отсто од 1991 година, што е околу 3,8 милиони смртни случаи. За многу пациенти, достапни се повеќе опции за третман на агресивни типови на рак, а болеста се открива во раните фази. Сепак, стапката на развој на рак кај општата популација е сè уште загрижувачка. Мора да направиме повеќе за да ги спречиме ризиците кои водат до развој на рак“, предупредува Маркезе.
Како да се намали ризикот од развој на рак?
д-р. Билчик вели: „Добро е познато дека вежбањето, здравата исхрана базирана на овошје и зеленчук, избегнување пушење и дебелина, како и намалениот внес на црвено месо и преработена храна го намалуваат ризикот од развој на рак“.
Маркесе додава: „Секој може да се едуцира себеси за сопствениот ризик за развој на рак со проучување на неговата семејна историја и како нивната околина и начин на живот можат да придонесат за развојот на болеста. Престанок на Вежбањето и здравата исхрана се очигледни решенија, но има и други стратегии, како што се одржување на здравјето на срцето и правилна терапија за дијабетес“.
Маркесе советува сите да разговараме со нашиот лекар за примарните фактори на ризик и како да ги избегнеме. „Бидете свесни за опасните хемикалии во вашата околина кои можат да бидат канцерогени, како што се радон, азбест, чад или други честички“, додава тој.
Што треба да знаат луѓето под 50 години за ракот?
„Стапките на рак најмногу се зголемуваат кај помладите од 50 години. Ова не е болест за постарите лица. Треба што порано да се внимава на начинот на живот, вежбањето и здравата исхрана“, вели д-р Билчик. „Понатаму, помладите пациенти треба да бидат запознаени со упатствата за превентивно тестирање за некои од почестите форми на рак како што е ракот на дојката или на дебелото црево.
Маркезе додава: „Луѓето помлади од 50 години кои се загрижени за зголемената стапка на рак треба да бидат свесни дека вкупната стапка на смртност од рак опаѓа. Луѓето денес живеат подолг, поудобен живот по дијагнозата. И додека сè уште се чини дека сме далеку од откривање на лек, терапии стануваат побезбедни и поефикасни за сите видови на рак“.
