Никој не е поштеден од стресот, без оглед на причината за неговото појавување.
Иако е вообичаен и не мора да биде опасен, стресот влијае на квалитетот на животот и може да има сериозни здравствени последици.
Што е стрес?
Реакцијата на телото на секоја промена која бара адаптација или физички, ментален и емоционален одговор, односно физиолошка и психолошка реакција на личноста на дразби од околината е дефиниција за стрес.
Таквата стресна состојба на телото и психата може да настане под влијание на околината, но и на сопственото тело или мисли. Покрај негативните, стресот го предизвикуваат и позитивните животни промени, како унапредување на работа, патување, свадба или раѓање на дете. Колку стресот ќе влијае на работата на телото, сепак, зависи од индивидуалното искуство на промените на кои е изложена личноста.
Кои се најчестите причини за стрес?
Стресот предизвикува цела низа различни нешта, од убави до емоционално тешки или предизвикувачки животни ситуации. Најчестите причини за стрес се:
Пријатни и непријатни животни настани – брак, раѓање на дете, смрт на сакана личност, развод, пензионирање, сексуални проблеми
Физички причини – студ или топлина, употреба на цигари и алкохол, сериозни ограничувања на движењето
Фактори на животната средина – немање дом, бучна, загадена околина
Органски болести – кога нашето тело е зафатено од некоја болест, целиот организам во обид да се одбрани се доведува во состојба на напнатост која, во најголем број случаи, доведува до стресна состојба.
Какви видови на стрес постојат?
Во зависност од должината на времето, стресот се дели на: акутен (краткорочен) и хроничен (долгорочен).
Акутен стрес
Акутниот стрес е поврзан со трауматски настан или ситуација. Се јавува како краткотрајна, лоша реакција на телото во трауматски, обично итни ситуации, кога доживуваме многу силни емоции или физички повреди придружени со силна болка. Речиси и да нема личност која не доживеала силна емоционална реакција, како што се голем страв, голема вознемиреност, голем гнев, ненадејна голема тага и слично.
Ова се случува кога:
Природни непогоди
физичка повреда и насилство од различни видови
опасни ситуации и сообраќајни несреќи
средби со диви животни и во други опасни ситуации
кога дознаваме некоја лоша вест (како смрт на некој близок, учење за неверство или напуштање од љубовен партнер, најава за дијагноза на сериозна или неизлечива болест)
знаејќи дека ќе го повторат часот предизвикува стрес кај некои деца (или кога ќе добијат лоша оценка)
кога ќе доживееме силна навреда, при жестока расправија со некого и слично
Симптомите на акутен стрес се појавуваат веднаш или набргу по трауматски настан или ситуација, но тие исто така исчезнуваат релативно брзо. Ефектот на акутниот стрес може да трае од неколку минути и часови, до неколку дена или недели.
Хроничен стрес
Хроничниот стрес може да ја уништи природната одбрана на телото, што доведува до различни физички и психолошки симптоми, вклучувајќи:
Главоболка, вртоглавица
Болки во телото
Бруксизам на забите, стегната вилица
Симптоми на дигестивни нарушувања, рефлукс на киселина
Зголемување или губење на апетит, зголемување или губење на тежината
Мускулна напнатост на вратот, лицето или рамената
Проблеми со спиењето
Ладни и испотени дланки
Замор, исцрпеност
Сексуални тешкотии
Субјективно чувство на безнадежност
Иако постојат различни видови на стрес, научниците, врз основа на причината, го поделиле стресот на физички, емоционален и нутритивен.
Што е позитивен, а што негативен стрес?
Стресот може да биде и: позитивен и негативен.
Позитивниот стрес води до успех
Стресот со позитивни ефекти се нарекува еустрес (на грчки значи – добро). Има стимулирачки ефект, ја подобрува посветеноста и доведува до зголемување на работните перформанси. Се јавува во ситуации кога сме позитивно возбудени за време на активности каде што очекуваме успех, при што се лачи зголемена доза на адреналин.
Овој стрес има креативен ефект врз личноста и е придружен со високо ниво на мотивација. Тоа е придружено со конструктивно искуство на самоисполнување и радост, без оглед на претходниот шок, борба и евентуална исцрпеност.
Негативниот стрес го отежнува функционирањето
Од друга страна, негативниот стрес или вознемиреност може да се дефинираат како штетни, бидејќи го попречуваат и го загрозуваат нормалното функционирање на човекот. Тоа вклучува непријатно емоционално искуство, состојба на раздразливост, безволност, исцрпеност, анксиозност, депресија и губење на контрола над емоциите и однесувањето.
Стрес на работа
Најчестите причини за стрес на работното место потекнуваат од работната улога што ја има работникот.
Иако на другите вработени и претпоставени не им изгледа така, вработен кој има нејасна работна улога, чиј опсег на активности и работни домени не се јасно дефинирани или тој самиот не ги разбирал, може да биде под голем хроничен стрес.
Покрај внатрешните конфликти, извор на стрес се и меѓусебните конфликти. Меѓучовечките односи се уште еден главен извор на стресни ситуации и лоша клима во организацијата.
Можеме да кажеме дека некои работни позиции се постресни од другите, имајќи ја предвид самата природа и содржината на работата.
Тоа се работни места во кои има чести кратки рокови, содржат голем обем и број на работни задачи, придружени се со голема одговорност со обврска за донесување важни одлуки, работни места во кои работникот е придружен со чести патувања, нередовни или продолжени. работно време, неочекувани промени и неизвесност.
Симптоми на стрес
Стресот може да се манифестира со манифестација на физички и психолошки симптоми.
Физички симптоми на стрес
На оваа листа се: замор, болки во градите, трнење на нозете и рацете, потење, вртоглавица, чести настинки, апетит за солена храна, нагло дебелеење, појава на алергии, акни.
Психолошки симптоми на стрес
Психолошки симптоми се нервоза, анксиозност, депресија, слаба концентрација, заборавеност.
Како стресот влијае на жените?
Посттрауматските стресни нарушувања кај жените најчесто се манифестираат со следниве симптоми:
несоница
губење на косата
акни
неправилни менструации
метаболички промени, слабеење или дебелина
неплодност
ризик од срцеви или цереброваскуларни нарушувања
дигестивни проблеми, нервозни црева, чиреви, грчеви во стомакот
ослабен имунитет
ниско либидо
Стрес и здравствени последици
Стресот исто така може да доведе до сериозни здравствени состојби. Болестите предизвикани од стрес се различни, во зависност од интензитетот и видот на стресот на кој сме изложени.
Акутниот стрес може да биде причина за акутен срцев удар.
Хроничниот стрес е причина за многу болести, меѓу кои зголемен крвен притисок, чир на желудникот, болести на тироидната жлезда, особено зголемена функција на тироидната жлезда, дијабетес, бројни алергии, епилепсија, како и комбинација на депресија и анксиозност.
Како стресот влијае на хормоналната рамнотежа?
Хормонален дисбаланс, обично премногу кортизол, т.е. хормонот на стресот, може да предизвика различни компликации, од промени во расположението до анксиозност и грчеви во нозете.
Топлините и зголемувањето на телесната тежина се меѓу симптомите на хормонална нерамнотежа, како и уринарна инконтиненција, таканаречена мозочна магла и губење на меморијата.
Други симптоми на хормонална нерамнотежа се ноќното потење, грчеви во нозете, сувост на вагината, нарушувања на спиењето, анксиозност, депресија, губење на интерес за секс.
Губење на тежината и други физички реакции на телото
Стресот може да предизвика стомачни и дигестивни проблеми. Кога телото доживува стрес, тоа оди во режим на борба или бегство. Во режим на борба, телото добива излив на енергија, што го зголемува пулсот, дишењето, крвниот притисок, го подобрува видот и многу повеќе.
За да се одржи овој енергетски бран, варењето се забавува или во некои случаи целосно запира, што може да доведе до гастроинтестинален стрес.
Гастроинтестиналниот дистрес води до стомачна болка, надуеност, запек, дијареа или други симптоми. Хроничниот стрес може да предизвика и синдром на нервозно дебело црево (IBS) или да ја зголеми сериозноста на симптомите.
Стрес и бременост
Кога станува збор за влијанието на стресот врз бременоста и здравјето на бебето, треба да се направи разлика помеѓу секојдневниот стрес со кој сите редовно се среќаваме и постојаниот стрес предизвикан од потешки околности.
Добрата вест е што одредено ниво на стрес не влијае на бебето, бидејќи самата плацента произведува ензими кои го штитат плодот од премногу кортизол – хормон кој се лачи во стресни ситуации.
Вообичаените стресови на работа, во семејните односи, во сообраќајот или други секојдневни стресови сигурно нема да влијаат на бебето.
Сепак, постојаната раздразливост, вознемиреност, грижа или тага може да влијае на бебето.
Овие постојани чувства пред се можат да го нарушат здравиот начин на живот, што е многу важно за одржување на здрава бременост. Нередовните оброци, недостатокот на вежбање, недоволното спиење и нездравите навики како што се пушењето или алкохолот исто така можат да влијаат на здравјето на бебето.
Студиите го поврзуваат постојаното високо ниво на стрес со предвремено породување, мала тежина на бебето при раѓање, како и со подоцнежен одложен развој.
Децата чии мајки биле изложени на голем стрес за време на бременоста, исто така може да имаат проблеми со однесувањето во детството, особено во пубертетот.
Совети за намалување на стресот
За да не дозволиме стресот да не совлада, за да го контролираме и евентуално да се справиме со него, треба прецизно да ги дефинираме причините за стресот и што реално можеме да промениме.
Станете свесни за вашите предизвикувачи на стрес и за вашите емоционални и физички реакции на стрес – првата мерка за заштита од стрес е да ги промените надворешните фактори.
Променете ја вашата перцепција, начинот на кој ја толкувате реалноста, начинот на кој придавате важност на одредени настани.
Научете вештини за саморегулација за подобро да го толерирате стресот.
Работејќи на себе и зајакнување на сопствените ресурси (овозможуваат толерирање или прилагодување на личноста на негативни настани во реалноста; овозможуваат одржување на позитивна слика за себе; одржување на емоционална стабилност;
Анти-стрес терапии
Најчести терапевтски процедури со висок антистрес ефект се рачна и хидромасажа, електротерапија и ултразвучна масажа, хиропрактика за вратот и лумбалниот грб, вежби за истегнување и зајакнување, како и техники на кинези тапип.
Адекватна комбинација на терапевтски техники се определува според секој пациент поединечно, а меѓу најважните фактори се симптомите кои ги чувствува пациентот.
Симптоми кои укажуваат на изложеност на стрес и потреба од третман на стрес може да бидат: забрзан пулс, висок крвен притисок, мигрена, главоболка, несоница, хроничен замор, намален или зголемен апетит, намалена работна способност, физичка напнатост, прекумерно пушење и консумирање алкохол, чести промени на расположението.
Дневни рутини и техники за намалување на стресот
Вежбите за дишење имаат особина за релаксација која, во однос на крајните ефекти, е многу слична на тренинзите за релаксација. Тие се многу лесни за изведување, но како релаксација, треба редовно да се практикуваат за да станат автоматски реакции.
Тие се многу корисни за напади на паника и чувство на психомоторна напнатост, но и за сите состојби придружени со анксиозност. Секоја вежба треба да се повторува околу 5 минути. Идеално би било доколку вежбаат секојдневно и што повеќе пати, пишува nova.rs.
