Откако на почетокот на оваа година во САД беше одобрен лек за Алцхајмерова болест леканемаб, шведскиот неврогеријатар Ненад Богдановиќ изрази уверување дека наскоро ќе биде одобрен во Европа како прв лек против оваа тешка деменција.
Европската агенција за лекови (ЕМА) веќе добила барање за евалуација на овој лек.
Очекувам одобрување во декември бидејќи има голем здравствен и политички притисок да се одобри лекот и во Европа, вели во интервју за Хина д-р Богдановиќ, професор по геријатрија со хрватско потекло на Институтот Каролинска и Универзитетската болница Каролинска во Стокхолм.
Лекот се продава во САД под името leqembi и содржи антитела кои ги отстрануваат плаките или купчињата на токсичниот бета амилоид протеин од мозокот.
Богдановиќ вели дека развојот на овие антитела започнал во нивната лабораторија во Каролинска, но јапонската фармацевтска компанија Еисаи и американската Биоген ги завршиле клиничките испитувања.
Според првите проценки, годишната терапија чини околу 26.500 долари.
Тој исто така забележува дека пред еден месец компанијата Ели Лили известила за позитивните резултати од својот лек – донанемаб. Станува збор и за антитела кои ги чистат амилоидните плаки во мозокот, а производителот тврди дека тоа го забавува развојот на Алцхајмерова болест за околу една третина од времето.
Нова ера во борбата против Алцхајмеровата болест
„Американската администрација за храна и лекови (ФДА) сè уште не го даде својот последен збор за донанемаб. Очекуваме дека до крајот на јули и тие ќе ги одобрат овие нови антитела за „чистење ѓубре во мозокот“, вели Богдановиќ, кој пред петнаесет години лично беше вклучен во развојот на првите антитела против Алцхајмерова болест во компанијата. Вајт и Фајзер“ во Лондон.
Тој, исто така, истакнува дека веројатно сме навлезени во нова ера на евентуално запирање на прогресијата на Алцхајмеровата болест, за која досега немаше лек.
И идејата за овој начин на борба против Алцхајмеровата се појави на крајот на минатиот милениум, поточно во 1999 година. После тоа, експерименталните студии на глувци покажаа дека патолошките промени во мозокот можат да се отстранат со антитела против амилоидниот протеин.
Во нормалните физиолошки процеси овој протеин се создава и се разградува, додека кај Алцхајмеровата болест од се уште нејасни причини се акумулира во мозокот предизвикувајќи дегенерација на мозокот и деменција. Кај само мал процент од околу три проценти од пациентите со Алцхајмерова болест, генетската грешка е причина за акумулација на патолошки промени.
„Не е јасно дали амилоидот се акумулира поради зголеменото производство, или поради нарушениот клиренс на овој протеин во мозокот или поради двата механизми. Со давање антитела (нови средства за чистење) успешно се отстранува вишокот амилоид, што е потврдено и во експериментални студии“, вели Богдановиќ.
Лекот Леќемби, додава тој, ја потврдил ефикасноста на оваа „хипотеза за чистење“.
Забавување на губење на меморијата
„Ако навреме го исчистиме тоа ѓубре, не можеме да вратиме 100 проценти од меморијата, но можеме да го одложиме влошувањето колку што е можно повеќе. Влошувањето на меморијата ќе се забави така што човекот ќе страда од други болести“, објаснува Богдановиќ.
Леќемби се дава преку получасовна инфузија двапати месечно во период од една и пол година, а сè уште не е познато колку пати пациентот мора да ја повтори администрацијата на антителата за да се одржи посакуваната состојба. Сè уште е отворено прашањето дали овој лек ќе треба да се зема континуирано и во кои временски интервали.
„За инфузијата ќе треба да се исполнат цела низа критериуми бидејќи антителата имаат несакани ефекти. Како што е сега, околу 20 проценти од пациентите во САД би можеле да ја примат терапијата. Станува збор за оние во многу рана фаза на болеста, кои се физички поздрави, кои немаат имунолошки заболувања и не користат лекови против згрутчување. Ќе има многу голем избор“, истакнува Богдановиќ.
Тој вели дека добил стотици писма од Хрватска во кои прашуваат дали е можно во Хрватска да се добијат антитела против Алцхајмерова болест.
„Во Хрватска не можете да го добиете во јавното здравство, но дали можете да го добиете приватно – веројатно да, а засега во САД, по цена од речиси 30.000 долари годишно“, вели Богдановиќ, додавајќи дека цената на терапијата ќе се намалува со текот на времето.го прошири пазарот на лекови и одобри нови слични терапии.
Леќемби најверојатно ќе влезе во американските болници дури во декември. Засега првично се дава само преку специјални центри организирани од производителот Еисаи.
Хрватска без систематска грижа за дементираните лица
Богдановиќ предупредува дека е потребно точно и навреме да се утврди кои луѓе акумулираат токсични протеини, за што е потребен вид на скрининг за деменција и рана навремена дијагноза, што во Хрватска не постои.
Нема ниту регистар за деменција, па не знаеме колку пациенти имаме, што е основа за креирање акционен план и планирање на здравствената заштита за овие лица.
Проценките велат дека Хрватска може да има околу осум илјади нови случаи на Алцхајмерова болест годишно.
