Вашиот црн дроб е најголемиот орган во телото и врши многу важни функции, вклучувајќи филтрирање на крв, обработка на хранливи материи и складирање на енергија. Но, поради неговата разновидна улога, црниот дроб е ранлив на различни закани. Оштетувањето на црниот дроб, кое може да доведе до цироза или рак на црниот дроб, не е „резервирано“ само за алкохоличари.
Повеќето луѓе го поврзуваат оштетувањето на црниот дроб со злоупотреба на алкохол, но други фактори исто така можат да играат улога.
Што се случува кога црниот дроб е оштетен
Оштетувањето на црниот дроб е поврзано со многу медицински состојби. На пример, неколку форми на хепатитис, како и инфекција на црниот дроб може да доведат до оштетување на црниот дроб. Исто така, ракот на црниот дроб, честото консумирање алкохол и други можат да го оштетат црниот дроб, пишува Health.
Симптомите на оштетување на црниот дроб се различни и вклучуваат абдоминална болка или оток, пожолтување на очите или кожата поради состојба позната како жолтица и абнормални тестови за функцијата на црниот дроб.
Медицински состојби кои предизвикуваат оштетување на црниот дроб
Многу здравствени состојби можат директно да предизвикаат или да го зголемат ризикот од оштетување на црниот дроб. Некои од овие услови вклучуваат:
1. Дебелина
Дебелината се смета за фактор во безалкохолната масна болест на црниот дроб (NAFLD), која погодува околу 100 милиони луѓе во САД. NAFLD се развива кога премногу масти се складираат во клетките на црниот дроб и е поврзан со метаболички синдром, висок крвен притисок, високи нивоа на триглицериди и дебелина.
2. Хепатитис
Хроничниот хепатитис Б и Ц се одговорни за повеќето случаи на рак на црниот дроб ширум светот. Хепатитис Ц се шири преку контакт со заразена крв, преку заеднички игли, незаштитен секс (иако ова е поретко) и, ретко, преку трансфузија на крв.
3. Генетски болести
Генетиката може да влијае и на здравјето на вашиот црн дроб, а неколку наследни состојби може да доведат до заболување на црниот дроб. Хемохроматозата, на пример, предизвикува акумулација на железо во телото, што може да доведе до цироза и евентуално откажување на црниот дроб. Поретко, Вилсоновата болест предизвикува акумулација на бакар во телото, што го оштетува не само црниот дроб, туку и мозокот и другите органи.
4. Автоимуни болести
Некои автоимуни болести можат да влијаат и на функцијата на црниот дроб. Автоимуниот хепатитис, кога имунолошкиот систем на телото погрешно го напаѓа црниот дроб, обично ги погодува жените и е почест кај луѓето со други автоимуни болести. Примарната билијарна цироза (PBC) е уште една автоимуна болест која обично ги погодува жените.
Лекови кои влијаат на здравјето на црниот дроб
Многу лекови можат да влијаат на здравјето на црниот дроб. Ацетаминофен, кој се продава преку шалтер како Tylenol и се наоѓа во лекови на рецепт како Vicodin или Percocet, може да предизвика откажување на црниот дроб ако се користи во високи дози.
Покрај ацетаминофен, други лекови исто така може да го оштетат вашиот црн дроб. На пример, долготрајната употреба на анаболни стероиди (машки хормони што некои спортисти ги користат за да ги подобрат своите перформанси) е поврзана со малку поголем ризик од рак на црниот дроб. Нелегалните дроги, вклучувајќи хероин и кокаин, и дисоцијативните (психоделичните) дроги, исто така, можат да предизвикаат оштетување на црниот дроб.
Животни навики кои можат да го оштетат црниот дроб
Додека поединецот може да има мала контрола врз тоа дали има медицинска состојба што го зголемува ризикот од оштетување на црниот дроб или дали треба да зема лекови, повеќето луѓе имаат контрола врз нивните животни навики.
1. Пушење
Пушењето може да го зголеми ризикот од рак на црниот дроб и цироза на црниот дроб. Отровните хемикалии во чадот од цигарите можат да предизвикаат воспаление и евентуална цироза.
Пушењето исто така го стимулира производството на цитокини, хемикалии кои предизвикуваат уште поголемо воспаление и ги оштетуваат клетките на црниот дроб. Друга грижа: кај луѓето со хепатитис Б или Ц, пушењето може да го зголеми ризикот од хепатоцелуларен карцином, најчестиот тип на рак на црниот дроб.
2. Алкохол
И покрај другите фактори, злоупотребата на алкохол останува главната причина за цироза и заболување на црниот дроб.
3. Газирани пијалоци и слатки пијалоци
Засладените газирани пијалаци се поврзани со оштетување на црниот дроб и заболување на масни црниот дроб. Намалувањето на потрошувачката на газирани пијалоци може да помогне да се зачува здравјето на црниот дроб.
