Водечката државна компанија за извоз на оружје, Југоимпорт-СДПР, во јули извезла оружје и/или муниција во Израел во вредност од 7,3 милиони евра, игнорирајќи ги, меѓу другото, апелите на експертите на ОН да се запре продажбата на оружје во таа земја поради можни воени злосторства против Палестинците во Газа.
Според извозните податоци од порталот што собира деловни податоци на државните институции, а до кои БИРН имал пристап, со јулската пратка, СДПР во 2024 година во Израел извезла стока во вкупна вредност од 23,1 милиони евра. Овој извоз се одвива за време на израелската воена операција во Газа во која загинаа повеќе од 40.000 Палестинци, а над 90.000 беа ранети, соопшти Министерството за здравство на Газа. Израел, исто така, 11 месеци војува со Хезболах во Либан, што дополнително ја зголемува потребата за оружје.
Податоците за пратката во јули се совпаѓаат со пет летови на израелски воени авиони од белградскиот аеродром Никола Тесла до израелската воздухопловна база Неватим, кои беа идентификувани од БИРН и израелскиот весник Хаарец, користејќи јавно достапни податоци од веб-страниците што ги следат летовите на авионите.
Во претходната истрага, БИРН и Хаарец идентификуваа шест летови – во февруари, март и мај – кои исто така одговараат на податоците за извозот.
Најмалку 15 летови од декември 2023 година до денес биле направени од израелски воени авиони или авиони за кои е познато дека пренесуваат оружје во Израел. Тие полетаа од Белград или Ниш, а нивната крајна дестинација беше воздухопловната база Неватим, која се наоѓа недалеку од градот Бершева во југоисточен Израел. Според статистичките податоци што ги собира Хаарец во текот на 10 месеци, Србија е на врвот на листата на земји од кои летаат израелски воени авиони. Убедливо, базите на Соединетите Американски Држави ширум светот се на прво место.
На 15 август, Волкер Турк, Високиот комесар на ОН за човекови права, ја нарече ситуацијата во Газа „незамислива“.
„Оваа незамислива ситуација во голема мера е резултат на постојаните неуспеси на израелските одбранбени сили да се придржуваат до правилата на војната. „Во просек, околу 130 луѓе се убиени секој ден во Газа во последните 10 месеци“, рече Турк.
„Степенот на израелското воено уништување на домови, болници, училишта и места за богослужба е длабоко шокантен“, посочи тој.
Загриженост за воените злосторства
За два дена се реализираа пет летови во јули. На 21 јули израелски транспортен авион двапати по ред полета од Белград до воздухопловната база Неватим. Следниот ден, три различни израелски авиони Lockheed C-130 – регистарски броеви 545, 663, 667 – го посетија аеродромот Никола Тесла и набрзо се вратија во базата Неватим.
Истражувањето на БИРН и Хаарец идентификуваше уште три летови во август – Боинг 707 на воздухопловните сили, регистарски број 272, леташе од Ниш до Невати на 1 август; На 20 август се случија уште два лета, овој пат од Белград, повторно истиот Боинг 707, како и Локхид Ц-130, регистарски број 420. Но, новинарите не ја потврдија поврзаноста на овие летови со официјалниот извоз на оружје или муниција.
Сите летови кои се совпаѓаат со извозот на оружје на SDPR оваа година се случија откако Меѓународниот суд на правдата на 26 јануари му нареди на Израел да ги спречи неговите воени сили да извршат или поттикнуваат геноцид врз Палестинците, како одговор на тужбата за геноцид поднесена од Јужна Африка.
Оттогаш, ситуацијата драстично се влоши. На 5 април оваа година, Советот за човекови права на ОН го поддржа повикот „да се запре продажбата и испораката на оружје, муниција и друга воена опрема на Израел“ со цел „да се запре натамошното кршење на меѓународното хуманитарно право и кршењето на човековите права. ”
На 20 мај, главниот обвинител на Меѓународниот суд на правдата во Хаг одобри налог за апсење на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху и министерот за одбрана Јоав Галант под обвинение за воени злосторства и злосторства против човештвото.
Неодамна, на 20 јуни, експертите на ОН повторно ги повикаа државите и компаниите да ги запрат пратките на оружје и муниција за Израел, тврдејќи дека тие можат да „претставуваат сериозни прекршувања на човековите права и меѓународното хуманитарно право и ризикуваат соучесништво на државата во меѓународните злосторства, потенцијално вклучително и геноцид“.
И по овој апел Србија продолжи да извезува оружје во Израел, што може да се види од јулската пратка вредна 7,3 милиони евра.
Целиот текст прочитајте го на веб-страницата на БИРН.
