Македонскиот јазик е нашиот идентитет, темелот и срцето на нашата нација. Имаме должност да го негуваме, да го заштитиме како наше најголемо духовно и културно наследство, истакна министерката за култура Бисера Костадиновска-Стојчевска на одбележувањето на Меѓународниот ден на мајчиниот јазик во Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“.
Посочи дека Владата и Министерството за култура се посветени на оваа цел и неодамна е завршен капитален проект за дигитализација на лексичкиот материјал од картотеките на Институтот со што трајно се заштитени оригинални записи на македонски јазик.
– Годинава ќе добиеме и нов закон за употреба на македонскиот јазик со кој ќе ги зацврстиме механизмите на чување, негување, ширење и афирмација на стандардниот македонски јазик – рече министерката, додавајќи дека членовите на Советот за македонски јазик посветено и студиозно пристапиле кон изработка на квалитетно и модерно законско решение.
По јавната дебата на која, како што рече, биле дадени конструктивни забелешки за дооформување на Предлог-законот, тој наскоро ќе биде во владина процедура, а потоа на усвојување во Собранието.
Ректорот на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ Никола Јанкуловски во поздравното обраќање истакна дека секој треба да го негува и да му оддава почит на својот мајчин јазик, а доколку го цениме сопственото, рече тој, ќе може да го почитуваме и другото. Мајчиниот јазик, додаде Јанкуловски, е мост преку кој се поврзуваме со други јазици и други култури.
– Секој има право да го користи својот мајчин јазик, да ги чува спомените, традициите и размислувањата кои се вградени во неговиот јазичен код. Јазикот е културно наследство во кое се обединува духовната и материјалната култура на човештвото. Мајчините јазици со својата разноликост го прошируваат нашиот светоглед и се исклучително важни за идентитетот на секоја личност – рече ректорот.
Директорката на Институтот за македонски јазик, Елена Јованова-Грујовска, истакна дека во интензивната глобализација, на многу „мали“ јазици им се заканува исчезнување.
– Научниците препорачуваат архивирање и документирање на загрозените јазици. Ние не го сметаме македонскиот јазик за загрозен, но ги сметаме картотеките на нашиот Институт за непроценливо важни. Затоа, со финансиска поддршка од Владата и Министерството за култура, архивиравме пет милиони ливчиња со лексиколошки, ономастички, дијалектолошки и црковнословенски записи за сегашните и идните генерации – рече Јованова-Грујовска.
Во богатиот јазичен материјал трајно заштитен со проектот за дигитализација на картотеките, додаде таа, е и поезијата на Ацо Шопов и пораката на Крсте Мисирков: „Јазикот е средство со кое ние осознаваме што мисли, што чувствува и што сака нашиот соговорник“.
Лидија Тантуровска, научен советник во Институтот, одржа час по македонски јазик на кој присуствуваа средношколци и студенти. За нив е отворен конкурс за најдобар есеј со рок за пријавување до 1 април 2023.
Темата на есејот за ученици е „Јазикот наш денешен“, а за студентите – „Шчо напраивме“. Есеите ќе се испраќаат електронски, а победниците на конкурсот ќе бидат објавени на 5 мај – Денот на македонскиот јазик. Информации за конкурсот ќе бидат објавени на веб-страницата на Институтот.
Одбележувањето на Меѓународниот ден на мајчиниот јазик годинава се совпаѓа со 70 години од основањето на Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“, 100 години од раѓањето на Ацо Шопов и 120 години од објавувањето на книгата „За македонцките работи“ на Мисирков.
Меѓународниот ден на мајчиниот јазик е прогласен од УНЕСКО на 30-тата сесија на Генералната конференција во 1999 година, а наредната 2000 година 21 февруари е промовиран како Ден на лингвистичка и културна разновидност и мултилингвизам.
Во Декларацијата на УНЕСКО за културна разновидност, меѓу другото, е наведено правото на секоја личност да се изразува и да создава на јазик што ќе го избере, а особено на мајчин јазик.
На половината од околу шест илјади јазици што се зборуваат во светот им се заканува исчезнување, а во околу 200 земји се зборува за мали јазици кои се соочуваат со предизвик да бидат зачувани. Во последните три века изумираат или драматично се намалува бројот на јазици.
