Една нова студија за ѓубре во регионот на Арктикот покажува дека огромното мнозинство на отпадоци е пластика и поврзано со риболов. Главно потекнува од околните земји, Русија и Норвешка – но пристигнува и од Германија.
Пластичниот отпад е присутен во сите екосистеми на планетата и стигна дури и до оддалечените арктички региони. Тие се ретко населени, а други луѓе ретко доаѓаат таму, освен на рибарски бродови и многу поретко – научни експедиции. Но, неодамна, туристичките патувања во арктичките региони зачестија. И така се роди спојот на убавото и корисното.
Туристите како граѓани научници
Арктичките туристи, како Citizen Science, помогнаа да се подготви неодамна објавената студија за ѓубрето во регионот на Арктикот.
Бидејќи, кога станува збор за научни анализи за видовите и потеклото на отпадот во регионите на Арктикот, научниците главно се потпирале на компјутерски модели, но емпириските податоци биле оскудни – што значи дека речиси никој од научниците не бил во регионот и не видел со свои очите или рацете го земаа тој отпад, а потоа го анализираа.
Туристите беа очите и рацете на научникот и со малку инструкции обезбедија емпириски материјал за студијата за отпадот. Предметите се пронајдени на 14 плажи на норвешкиот архипелаг Шпитсберген за време на патувања со крстарење помеѓу 2016 и 2021 година, во соработка со Институтот Алфред Вегенер (AVI).
Патувања за туристи-граѓани-научници организираше туристичкиот водич Биргит Лук, со поддршка од екипажот на бродот. Оваа соработка со научниците ја предложила таа, која е и коавтор на студијата, затоа што претходно спроведувала акции за чистење на ѓубрето за време на екскурзии и сакала да им помогне на научниците. Таа претходно читала медиумски извештаи за остатоци што лебдат во водите на Арктикот, инспирирани од публикацијата од 2016 година од коавторот на студијата Мелани Бергман и сор.
Протоколот за истражување беше заеднички развиен преку видео-конференции за да го направи остварлив за групи туристи на плажите на Арктикот.
Најголем дел од отпадот е поврзан со риболов и пластика
Туристи-граѓани-научници собрале вкупно 1,62 тони или 23.000 парчиња отпад. Сепак, не сето тоа беше погодно за научна анализа.
Сепак, ѓубрето може да се опише вака: повеќето предмети, и по број и по маса, биле направени од пластика (80 проценти), а останатите биле метали и други материјали.
Најголем дел од отпадот, 87 проценти, може да се припише на риболов, на пример, остатоци од рибарски мрежи или делови од пластични садови за уловена риба.
Само еден процент од тоа ѓубре може да се анализира по потекло – со заштитни знаци или етикети. Туристите го спакувале во три големи кеси од по еден и пол кубен метар и послужил како емпириски материјал за две научници, Мелани Бергман и Ана Натали Мајер.
Осум проценти од ѓубрето на Арктикот – од Германија
Поголемиот дел од овие написи потекнуваат од арктичките земји (65 проценти), најмногу од Русија, 32 проценти и Норвешка, 16 проценти. Но, речиси една третина од случаите, 30 проценти, биле од европско потекло, особено од Германија – осум проценти. Пет проценти доаѓаат од подалечни извори – САД, Кина, Кореја, Бразил и други земји.
„Со оглед на тоа што Германија е европски шампион и во производството на пластика и во извозот на отпад, овој релативно висок придонес во ѓубрето не е изненадување“, критикува Бергман и додава:
„Нашите резултати јасно покажуваат дека дури и богатите и еколошки свесни индустриски нации како Германија, кои можат да си дозволат подобро управување со отпадот, даваат значаен придонес во загадувањето во оддалечените екосистеми како што е Арктикот.
Подобрување на управувањето со отпадот
За ефикасно да се справи со проблемот, управувањето со отпадот на самото место – особено на бродовите и во рибарството – мора да се подобри.
„Мораме да работиме на тоа рибарите да не ги фрлаат краевите на јажињата или мрежите во водата, да им биде обележана опремата или да се забранува употребата на мрежи што се влечат по дното бидејќи може да се заплеткаат и да останат таму.
Барем исто толку важно е масовното намалување на глобалното производство на пластика, особено во индустријализираните земји во Европа, Северна Америка и Азија, бидејќи околу единаесет проценти од производството на пластика завршува во вода.
„Тоа уште еднаш ја нагласува итноста на амбициозниот и правно обврзувачки договор на ОН за пластика, за кој моментално се преговара и треба да стапи на сила во 2024 година“, рече Бергман, додавајќи:
„Научните студии пресметаа дека околу 45 отсто од загадувањето со пластика може да се спаси со нејзино заменување со други материјали, користејќи различен транспорт или системи за собирање и враќање на пакувањето.
Арктикот како депонија
Пластичниот отпад стигнува до морето преку реките и се транспортира преку океанските струи од Атлантикот, Северното Море и Северниот Пацифик до Арктичкиот океан.
Студијата, исто така, покажува дека бреговите на Арктикот се повеќе стануваат еден вид депонија. Тоа може да се види со споредување на новите податоци со претходните истражувања. Пластичниот отпад претставува дополнителни проблеми за арктичките екосистеми.
Арктикот се загрева четири пати побрзо од глобалниот просек.
