Денеска е Светски ден на лимфомот – малигно заболување на лимфните јазли и лимфното ткиво каде и да се најде во телото.
Лимфните јазли се типично место на потекло на лимфомот, и оние кои можат да се испитаат и се наоѓаат на вратот, пазувите и препоните, како и оние кои не се гледаат однадвор и се наоѓаат во средината на градниот кош или во абдоменот, објаснува за порталот N1 асист . д-р Војин Вуковиќ од Клиниката за хематологија на Универзитетскиот клинички центар на Србија.
„Лимфомите обично можат да се појават и во слезината и во коскената срцевина. Голем број на лимфоми можат да најдат свое место во различни органи, како што се кожата, цревата, црниот дроб, белите дробови, мозокот, коските, во жлездите со надворешно и внатрешно лачење итн., наведува тој.
Имајќи го предвид горенаведеното, лимфомот може да се манифестира со широк спектар на симптоми и знаци, во зависност од местото на потекло. Лимфомите се поделени на неколку основи, а денешната наука препознава десетици различни видови на лимфоми со многу различно однесување и тек на болеста.
„Некои лимфоми не треба да се лекуваат долги години, туку се следат само на редовни контроли, а има и такви кои во рок од неколку месеци доведуваат до многу лош исход. Можеби најпознатата поделба е помеѓу Хочкиновите и не-Хочкиновите лимфоми“, вели д-р Вуковиќ.
Според него, навременото откривање на лимфом зависи од повеќе причини.
„Едно од нив е местото каде што настанала болеста, па кога лимфомот се појавува во форма на зголемен лимфен јазол на вратот, пациентот лесно го забележува, оди на лекар и брзо добива биопсија на јазолот и патохистолошка верификација на болеста, без која нема дијагноза. Доколку се појави лимфом во средината на градниот кош може да доведе до долготрајна иритирачка кашлица, а во напредната болест до отекување на лицето и вратот, отежнато дишење“, посочува тој.
Лимфомот во лимфните јазли во абдоменот може да биде без симптоми долго време, додека не доведе до притисок врз околните структури и органи, кога обично е веќе значително напреднат, додека лимфомот во мозокот обично предизвикува одредени невролошки симптоми, варење кај цревата, крварење од желудникот и цревата, во зависност од тоа каде се наоѓа, што може да остане непрепознаено долго време.
Вообичаени симптоми за сите лимфоми се таканаречените „Б“ или конститутивни симптоми, кои се необјаснето ноќно потење, значително губење на тежината во рок од неколку месеци, дневна треска која не може да се објасни со инфекција и трае најмалку две недели.
„Потребно е пациентите да се јават кај својот лекар секогаш кога ќе забележат дека нешто необично се случува со нивното тело, во контекст на наведените можни симптоми и знаци. Само така навреме може да се изврши потребната дијагностика што ќе доведе до поставување на правилна дијагноза“, нагласува д-р Вуковиќ.
Тој додава дека причината за лимфом кај индивидуален пациент обично останува непозната и наведува дека постојат голем број фактори кои можат да доведат до лимфом. Една од најдобро истражените причини за лимфом се вирусните и бактериските инфекции.
„Познато е дека инфекциите со одредени вируси кај мал број луѓе во подолг временски период може да доведат до формирање на лимфом. Станува збор за инфекции со ХИВ, хепатитис Ц, Epstein-Barr вирус и бактерии како Helicobacter pylori, Campylobacter jejuni, Chlamydia trachomatis, но луѓето не треба да се плашат дека доколку се разболат од болести предизвикани од споменатите микроорганизми, ќе на крајот да добие лимфом. Тоа се случува доста ретко кај општата популација, а важно е пациентите да бидат релативно будни, односно да регистрираат промени во телото, како што веќе нагласив“, вели тој.
Исто така, долгорочниот третман и присуството на автоимуни болести може да доведе до лимфом, како и земање на т.н. имуносупресивна терапија подолг временски период од која било причина, како на пр. трансплантиран орган, некој имунолошки проблем, потоа претходна терапија со зрачење од други причини, додава тој.
„Постои зголемен ризик од изложеност на одредени хемиски агенси, разни други влијанија од околината, но не е занемарливо и влијанието на генетиката, со оглед на тоа што е утврдено дека постои генетска предиспозиција за развој на лимфом или болести слични на лимфом. кај одредени луѓе, иако тоа не мора да биде пресудно. Најчесто тоа е комбинација од низа фактори кои не можат целосно и јасно да се идентификуваат“, вели докторката.
Зборувајќи за симптомите, д-р Вуковиќ повторува дека многу често тоа е само безболно зголемување на еден или повеќе лимфни јазли, на вратот или под пазувите, односно во препоните или отекување на абдоменот на левата страна. под ребрата поради зголемување на слезината.
„Понекогаш ова зголемување оди со веќе споменатите симптоми, како што се ноќното потење, зголемена телесна температура и губење на тежината. Понекогаш единствениот симптом е слабост и тешкотии во извршувањето на секојдневните активности. Долготрајната кашлица треба да биде сигнал за правење рендген на граден кош и основни лабораториски тестови, додека симптомите од дигестивниот тракт, освен за абдоминален ултразвук и лабораториски тестови, кои може да укажуваат на анемија поради трајна загуба на крв или нарушена апсорпција на железо, што може да биде предизвикано од ширење на лимфом во дигестивната цевка, исто така бара детален преглед од гастроентеролог со гастроскопија и колоноскопија по потреба“, вели тој.
Тој додава дека појавата на модринки на кожата и крварење на дамки, најчесто на долните екстремитети, може да укаже на низок број на крвни тромбоцити што понекогаш се јавува кај лимфомот, било како резултат на ширење на болеста во коскената срцевина или како секундарна појава во рамките на болеста, односно поради зголемена слезина.
„Кај одредени пациенти, како дел од болеста, може да се појави тромб во некој дел од венскиот систем, најчесто во долните екстремитети или во белите дробови, што може да се манифестира со отекување на едната нога (цела или долна нога), отежнато дишење со забрзан пулс, кашлица, кашлање до згрутчување на крвта, спутум итн. Од голема важност е навремено откривање на оваа компликација за да се обезбеди адекватен третман и да се спречи нејзиното значително влијание врз исходот од лекувањето на лимфомот“, нагласува д-р Вуковиќ.
Докторот наведува дека, како и кај повеќето други малигни заболувања, дијагнозата на лимфом се поставува по биопсија на зголемен лимфен јазол или орган зафатен од болеста, по што се врши патохистолошка анализа на земениот материјал и се поставува прецизна дијагноза. направени. Понекогаш дијагнозата може да се постави само со анализа на клетките на лимфомот пронајдени во крвта на одреден број пациенти, што е видливо врз основа на крвната слика со формулата за леукоцити, вели тој.
„По поставувањето на дијагнозата на лимфом, потребно е да се спроведат низа дијагностички процедури кои се неопходни за да се утврди, од една страна, ширењето на болеста, а од друга, состојбата на организмот за да се процени дали и колку пациентот може да го толерира планираниот третман. Потребна е компјутерска томографија (скенер) од вратот до препоните и биопсија на коскената срцевина за да се одреди стадиумот на болеста. Задолжителен е и ултразвук на срцето, за да се процени состојбата на срцевиот мускул и соодветно да се планира терапија“, вели тој.
Според д-р Вуковиќ, третманот значително се разликува во зависност од видот на лимфомот и ширењето на болеста.
„Во денешно време се бара индивидуализација на терапијата, но тоа е цел која се уште во значителна мера не е постигната. Основата на третманот се цитостатици, најчесто во комбинација. Во зависност од видот на лимфомот, тие можат да се комбинираат со различни, т.н насочени терапии, т.е. лекови кои имаат насочен ефект врз клетките на лимфомот. Во овој контекст, најмногу се користи имунотерапија, односно моноклонални антитела кои се дизајнирани да ги таргетираат лимфомните клетки и да ги убиваат или индиректно или директно, односно директно“, вели тој.
Одговорот на терапијата е различен, од лек до целосна отпорност на третман. Неповолниот исход од почетниот третман бара понатамошна примена на поинтензивна терапија.
„Во тој случај често е потребно лекувањето да се финализира со еден од методите на трансплантација на хематопоетски матични клетки, попопуларен кај народот како трансплантација на коскена срцевина, што всушност не е адекватен термин. Овој тип на третман е достапен кај нас, вклучително и Универзитетскиот клинички центар на Србија и Клиниката за хематологија УКЦС“, посочува тој.
Тој смета дека иднината на лекувањето на лимфомот и сродните болести е во примената на насочена терапија со мали молекули и друга иновативна терапија.
„Покрај моноклоналните антитела кои се достапни во нашата земја повеќе од една деценија, РФЗО неодамна одобри употреба на еден лек за третман на хронична лимфоцитна леукемија и еден тип на лимфом (лимфом од мантија) во ситуација кога болеста се враќа или во прва линија кога има неповолни карактеристики што за нас е голем чекор. Меѓутоа, во светот се развиваат бројни други лекови, а некои од нив се достапни во редовна пракса веќе некое време. Неопходно е, секако, согласно нашите можности, максимално да го следиме развојот на лекувањето на овие болести ширум светот, со цел на нашите пациенти да им обезбедиме најдобра можна терапија и да обезбедиме што подолго преживување и, не помалку важно , најдобар можен квалитет на живот и за време на лекувањето и по него“, заклучува д-р Војин Вуковиќ.
