Секој знае за најдолгиот ден и најкратката ноќ во годината – тоа е 21 јуни, кога позицијата на Земјата кон сонцето носи најмногу дневна светлина (на северната хемисфера) и најкратката ноќ. Но, дали знаевте дека наскоро би можеле да го доживееме најкраткиот ден досега?
Астрофизичарот Греам Џонс од Универзитетот во Лондон предупредува дека ротацијата на Земјата би можела значително да се забрза ова лето, а тоа потенцијално би можело да се случи веќе следната недела. Иако точниот датум сè уште не е познат, Џонс вели дека забрзувањето би можело да се случи на 9 јули, 22 јули или 5 август. Во зависност од тоа кога се случува забрзувањето, денот би можел да биде пократок за 1,30, 1,38 или дури 1,51 милисекунди.
Можеби звучи незначително кога зборуваме за милисекунди, но научници како Џонс истакнуваат дека дури и таквите мали отстапувања можат да предизвикаат проблеми во работењето на сателитските системи и точноста на GPS локациите.
И дали знаете што би се случило ако Земјата одеднаш престане да ротира?
Најголемиот проблем е што научниците сè уште не знаат зошто се случува ова забрзување. Уште во 2020 година, беше забележано дека Земјата поминува низ периоди кога ротира побрзо од вообичаеното. Инаку, на Земјата ѝ се потребни точно 24 часа, или 86.400 секунди, за да се заврти еднаш околу својата оска (сончев ден). Сепак, повремено се случува забрзување, за што научниците ги „обвинуваат“ природните сили како што се земјотресите и океанските струи, но и промените во црвено-жешкото јадро на Земјата.
Имено, иако на прв поглед изгледа цврста, Земјата не е – нејзината внатрешност се состои од стопен, жежок метал кој постојано се движи. Промените во движењето на ова течно јадро можат да го променат обликот и рамнотежата на целата планета. Покрај тоа, океанските струи, силните ветрови во атмосферата и земјотресите ја движат планетарната маса, што исто така влијае на брзината на ротација.
Од 2020 година, откако научниците првпат забележаа вакви отстапувања, регистрирани се неколку дена пократки од стандардните 24 часа. Најкраткиот ден досега е забележан на 5 јули 2024 година, кога Земјата се ротираше побрзо од кога било, скратувајќи го денот за 1,66 милисекунди, објавува Dnevnik.hr од Daily Mail.
Џонс изјави за Daily Mail дека ако трендот на забрзување продолжи, експертите може да бидат принудени да направат нешто што не се случило досега – да отстранат една секунда, позната како негативна престапна секунда, од пресметката.
Патем, Земјата не ротирала секогаш со брзината што дава 24-часовен ден. Пред неколку милијарди години, додека Земјата сè уште се формирала, гравитационата сила на Месечината толку многу влијаела врз нејзината ротација што, според проценките на научниците, деновите тогаш траеле само неколку часа.
