Забраната за мастурбација, обврската за секс двапати неделно, секс играчки од поинаков вид: изложба во Еврејскиот музеј во Берлин фрла светлина врз сексуалниот живот во јудаизмот.
Може да се тргне од фактот дека јудаизмот со својата 3.000-годишна историја има што да каже на тема љубовен живот. Особено што јудаизмот создаде влијателни експерти за љубовта како што се кралот Соломон и Зигмунд Фројд. Сепак, изложбата со двосмисленото име „Секс. „Еврејски позиции“ во Еврејскиот музеј во Берлин е повеќе од само запис за еврејските специфичности во светот на сексуалноста.
Како се спојуваат неспоивите
Две слики обесени една до друга претставуваат еден вид визуелна декларација на изложбата, која има повеќе од сто експонати: „Еврејска свадба“ на холандско-еврејскиот сликар Јозеф Израелс од 1903 година и „Еврејска свадба“ на современиот фотограф Јицак Вулф.
Вториот прикажува геј пар кој го благословува својот брак – најпрвин само на тој уметнички објект, бидејќи немало синагога во реалниот свет спремна да го стори тоа.
„Оваа изложба е за односот меѓу јудаизмот и еврејската традиција и променливите идеи за сексуалноста, полот и страста“, објаснува за ДВ германско-руската новинарка и режисерка Ана Нарински („Најди Евреин“, 2020 година) која живее во Берлин.
„За сексуалноста, како и за секоја друга тема во еврејската традиција, верските закони не се ригидни. Тие се прилагодени на моменталната реалност и менување на општествените структури преку толкувања, дискусии и импулси“, вели директорката на музејот Хети Берг во интервју за весникот Берлинер цајтунг.
Нема секс, нема брак
Да почнеме со „должноста“ – за разлика од христијанството и многу други религии, јудаизмот строго го осудува целибатот. Никој не може да ја избегне заповедта: „Плодете се и множете се“.
Тора вели дека мажот има три должности кон својата сопруга: да ја нахрани, да ја облече и да и обезбеди брачна интимност. И по можност најмалку два пати неделно.
Неисполнувањето на овие обврски во некои талмудски трактати се смета како доволна основа за развод, со отштета на сопругата, по само една недела неактивност во кревет.
Во исто време, религиозните книги ја нагласуваат важноста на согласноста на жените за сексуален однос.
„Кога конечно ќе бидете подготвени за сексуална заедница, погрижете се намерите на вашата сопруга да бидат во согласност со вашите“, поучува Игерет ха-Кодеш, кабалистички текст од 13 век.
Тора забранува не само секс пред брак, туку и други активности „без намера да се размножуваат“ – на пример, мастурбација. Тоа би било „трошење на семето“.
Жените, исто така, мора да се откажат од интимноста за време и по менструацијата, а згора на тоа, им е дозволено да се вратат во брачниот кревет само седум дена по последното крварење и по чистењето во миква, ритуалното капење.
Делата на ЛГБТК уметниците – протест против традиционалните норми
Да се биде различен во традиционалниот систем на вредности: ова е исто така голема и често тешка тема во јудаизмот.
„Во Тора, мажите не се мажат за мажи, а жените не се мажат за жени“, пишува Дејвид Спербер, истражувач на современата еврејска уметност, во својата статија „Уметноста на кршењето табуа“, напишана како придружен текст на изложбата.
Зад секое дело на еврејски ЛГБТК уметници се крие тешка приказна за борбата против конзервативниот естаблишмент. Посетителите поминуваат долго време во собата со подвижни видео-документари на мажи од традиционални еврејски семејства кои зборуваат за честопати тешко стекнатото прифаќање на нивната хомосексуалност.
„Само се молам да не го заборавиш патот до Бога“, му вели една мајка завиткана во црн шал со љубов на својот син, брадест млад човек со статуа на главата.
„А кој и да сте, никој никогаш нема да може да ви каже дека ова не е вашиот дом, ова е дел од филмот „Светиот плакар“ на израелскиот режисер Моран Накар.
Сексот во јудаизмот – помеѓу забраните и сексуалните играчки
Во стаклена витрина се наоѓа „Шулчан Аруч“ – резиме на основните правила што еврејските верници мора да ги следат во секојдневниот живот. Книгата отвора страница која се занимава со дозволени и забранети сексуални практики, особено забраната за мастурбација.
„Човек треба да се пази од физичка вознемиреност, затоа не спие на грб или стомак со лицето надолу. „Човек треба да спие на страна за да се избегне физичка непријатност“, се препорачува во текстот.
Исто така, не се препорачува двајца луѓе да спијат во еден кревет.
Но, забраните не завршуваат тука: не смеете да набљудувате животни, ниту диви, ниту домашни птици, додека мажјаците и женките се парат. Не смеете да возите ни без седло.
Во посебна витрина можете да видите мал предмет што предизвикува насмевка на многу посетители на изложбата: цврст метален прстен кој е поставен преку неколку зглобови на раката и спречува свиткување на прстите. Мажите треба да ја носат таа направа навечер за да не случајно мастурбираат додека спијат.
Но, изложбата покажува и контрапункт на таа филозофија: таканаречениот „Воден тобоган“ е развиен во 2014 година од страна на православниот Евреин Морин Полак „за сексуалното здравје“ на жените. Овој многу неортодоксен уред има двојна функција: како женски стимулатор и како вагинален туш. Развиен во жаргонот на рабините – како средство за поттикнување на сексуалната интимност меѓу сопружниците.
Интимен увид во јудаизмот
Илјадниците старата култура на јудаизмот е полна со забрани и ограничувања. Но, тоа има и друга традиција: отворено справување со себе.
„И изложбата во Берлин е токму во таа традиција“, вели Ана Нарински за ДВ. Без страв или лажна патос, авторите на изложбата започнуваат дискусија за интимни теми од еврејската култура.
„Навистина ми се допадна што и полот и религијата беа прикажани со иста почит, но и со исто ниво на хумор“, резимира Нарински. „Ова е централна идеја што е многу важна за мене лично: традициите и верувањата не бараат од нас да го негираме сопствениот идентитет. Напротив, нè охрабруваат да не се изневеруваме под никакви околности – не самите себе, а особено не нашите најблиски“.
