Ракот на грлото на матката е еден од најчестите фатални карциноми кои ги погодуваат жените, а во Босна и Херцеговина, според некои проценки, годишно од овој малигнен тумор умираат близу 150 жени. Ракот на грлото на матката во 99 проценти од случаите е предизвикан од хуманиот папиломавирус (ХПВ).
ХПВ-инфекцијата е сексуално пренослива болест предизвикана од хуманиот папиломавирус, а ХПВ е група од повеќе од 150 поврзани вируси. Покрај името на ХПВ, секоја група има и број, а тие се поделени на високоризични и нискоризични.
15 типови на ХПВ се класифицирани како високоризични – 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73 и 82, три се веројатно висок ризик – 26, 53 и 66 и 12 се со низок ризик – 6, 1, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81 и CP6108.
Високоризичните типови предизвикуваат пред-канцер, рак на грлото на матката, рак на матката, па дури и рак на устата, грлото и кожата, но може да доведат и до рак на пенисот кај мажите.
Типовите со низок ризик предизвикуваат абнормалности од низок степен и генитални брадавици или едноставни брадавици на рацете или на други места на телото.
ХПВ се пренесува за време на интимен однос, преку директен контакт со заразена кожа и мукозни мембрани. Повеќето луѓе имале контакт или биле заразени со некои од ХПВ вирусите во текот на нивниот живот.
А ризиците се поголеми доколку личноста почнала да има секс на порана возраст, ако често менувала партнери, но ризикот од ХПВ инфекција се зголемува и со ослабен имунитет, додека пушењето цигари заедно со ХПВ го зголемува ризикот од рак на грлото на матката.
Поголем ризик да добијат рак имаат и жените со синдром на полицистични јајници, дијабетес, висок крвен притисок или рак на дојка.
ХПВ е честа појава и кај жените и кај мажите, но повеќето мажи инфицирани со ХПВ никогаш немаат симптоми или здравствени проблеми, но можат да бидат носители.
Симптоми на ХПВ
Повеќето луѓе заразени со ХПВ вирусот не знаат дека се заразени, бидејќи вирусот живее во клетките на кожата и обично не предизвикува симптоми.
Имунитетот сам по себе обично се бори со ХПВ, но некои луѓе чувствуваат зголемен исцедок, чешање, печење, непријатен мирис во пределот на гениталиите, брадавици, промени на грлото на матката, пенисот…
Како се дијагностицира ХПВ?
Кај жените, ХПВ обично се дијагностицира откако ПАП тестот ќе покаже абнормалности. ХПВ се докажува со земање брис од грлото на матката, односно земање брис од уретрата кај мажите.
Затоа е исклучително важно да се прават редовни прегледи, а особено на жените им се советува да го повторуваат ПАП тестот секоја година.
Висок ризик ХПВ
Позитивен наод за присуство на високоризични ХПВ вируси не мора да значи и рак на грлото на матката, но секако бара почести посети на лекар и соодветна терапија.
Лек за ХПВ
Не постои лек за ХПВ, а кај повеќето жени вирусот исчезнува сам по себе, односно телото се бори сам со себе. Сепак, здравствените проблеми предизвикани од гениталниот ХПВ, како што се гениталните брадавици, промените на грлото на матката и ракот на матката, може да се третираат.
ХПВ вакцина
Денес постои вакцина за девојчиња за заштита од ХПВ. Според истражувањата, вакцините се ефикасни против високоризичните инфекции со ХПВ 16 и 18 и ХПВ 6 и 11, кои предизвикуваат генитални брадавици.
Во кантонот Сараево започна вакцинацијата со ХПВ вакцини. Овие вакцини се даваат во две дози.
Иако овој тип на вакцина се препорачува и за постарите лица, се верува дека девојчињата стекнуваат речиси доживотен имунитет. Несаканите реакции се многу ретки и доколку се појават се работи за црвенило или благ оток на местото на инјектирање.
Вакцината не ги третира постоечките ХПВ инфекции или цервикалните промени поврзани со ХПВ.
Симптоми на рак на грлото на матката
Сексуално активните жени треба редовно да посетуваат гинеколог и да прават пап тестови.
Промените на грлото на матката често поминуваат без никакви симптоми. Сепак, постојат симптоми кои може да укажуваат на посериозна состојба, имено:
Крварење после сексуален однос
Крварење помеѓу менструалните циклуси
Вагинален исцедок со непријатен мирис
Болка за време на сексуален однос
Симптомите на напреднат рак може да бидат:
Запек
Замор
Болка во грбот
Губење на тежината и недостаток на апетит
Отекување на нозете
Тешкотии со мокрење
Обилно вагинално крварење
Сепак, овие симптоми може да укажуваат и на друга болест, па редовните контроли се најдобрата превенција.
