Научниците веќе неколку децении имаат теорија која претендира да објасни сѐ што има во универзумот. Уште повеќе, таа на еден елегантен начин ги спојува Теоријата на релативноста на Ајнштајн во која се опишува како функционираат големите галаксии, со Квантната теорија на Макс Планк, каде е објаснет хаосот во кој живеат ситните нешта, електроните, протоните, па сѐ до најмалите честички.
Теоријата исто така е математички точна. Равенките од квантната физика, како и оние за црните дупки, нивниот критичен радиус, равенките за гравитацијата се сложуваат. Единствениот проблем? Теоријата предлага постоење на мали жици кои вибрираат, но чие постоење тешко може да биде докажано. Всушност, со денешните инструменти не може да биде докажано, пишува Вселена.
Какви се овие мали жици? Тие се како мали ластичиња полни со енергија кои можат да вибрираат и да стануваат поголеми жици со поголема енергија. Зависно од тоа колку енергија имаат, овие жици, кои можеме да ги наречеме и струни тие всушност, имитираат електрон, па протон, па некој кварк, па сѐ до поголеми физички појави. Како е можно тие да бидат еднакви на некој електрон? Па, самиот електрон физичарите истовремено го сметаат за цврста честичка, но и за енергетска вибрација, па така ако него го претставиме како вибрирачка жица моделот станува унифициран. Значи, нема електрон, туку жица која вибрира во негов тон.
Добро, која е тогаш најмалата ваква жица, тој Хигзов бозон во нашата Теорија на струни, која првпат излезе во 1960-тите години, а нејзин пропонент беше физичарот Џон Шварц? Па, најмалата ваква жица е толку мала, толку помала од она што е дозволено во физиката, што дури и со најдобриот инструмент не може да биде регистрирана. Дури и да имаме судирач на протони како цевката под планините во Женева во која научниците го открија хигзовиот бозон и ред други честички, едноставно нема да ни успее.
Дури и ако нашата цевка биде голема колку целиот универзум, обиколувајќи го. Тоа нѐ остава со фактот дека мораме само теоретски да работиме на оваа хипотеза.
Па сепак, има нешто во таа геометрија на жиците кое дава некаква интуиција дека ако една научна теорија е убава на изглед, дека мора да е точна. Овие жици, за волја на вистината, исто така се доста комплексни. Тие всушност дел од својата енергија ја губат во просторот, па физичарите мораа да измислат тајни џебови во кои таа не се губи.
Овие џебови тие ги нарекоа нови димензии. Според М-теоријата, збирна теорија на струните, универзумот има 11 димензии. Првите четири од нив, три од просторот и една за времето, можеме да ги видиме. Другите се многу мали, но тоа не значи дека не постојат. Исто така, кога тие жици вибрираат нашиот цртеж на овие димензии станува прилично прљав, има многу слоеви. Слоеви, како, мембарни на пример. Затоа теоријата беше наречена М-теорија. Многу мембрани кои се преклопуваат и ги гледаме сплескани една врз друга, кога всушност тоа се мултидимензионални хипер-тела.
Најинтересното? Овие мали вибрирачки жици кои созвчучуваат во 11 септември многу добро ја објаснуваат гравитацијата – појава во универзумот која не е ниту сила, ниту честичка. Тие даваат добра слика за тоа како гравитацијата се однесува кај малите протони или електрони, колку е таа бесна и хаотична споредена со гравитацијата која ги привлекува Земјата и Сонцето на пример, кои танцуваат во една хармонија.
Има и други проблеми со нашата теорија на струни. Таа предлага дека за ваквите струни во S или други извиткани форми да можат да реагираат во повеќе димензии тие мораат да имаат дополнителна симетрија, наречена суперсиметрија. Ова, заедно со повеќето димензии е дозволено во математиката. Проблемот е кога тоа треба да се испита во реалниот свет.
„До 1973-1974 година имаше многу добри причини да престане да работи на теоријата на струни“, напиша Шварц.
„Она што беше просперитетна работа во која беа вклучени неколку стотици теоретичари, брзо запре“, објаснува научникот.
„Само неколку тврдоглави научници продолжија да го следат тоа“.
И повторно, експериментите стануваат невозможни за да се испита теоријата. Но, затоа теоријата може да објасни многу нешта што другите не можат. На пример, во 1996 година физичарите преку овие жици ја објасниле ентропијата на црните дупки и го објавија трудот во Physics Letters.
Ентропијата, на кратко, е бројот на начини на кои можете да ги распоредите деловите на еден систем. Во некое тело, во некој регион, па дури и во една црна дупка, на пример, Но, без да можете да видите внатре во црната дупка, не можете да кажете каков тип на честички има внатре, ниту пак каков распоред можат да преземат.
Па сепак, во раните 1970-ти, познатиот Стивен Хокинг и други физичари користејќи ги законите на термодинамиката ја пресметаа оваа ентропија. Тоа значеше дека црните дупки сепак имаате некаква внатрешна структура. Каква? Епа можеби таа токму се состои од вакви жици.
Значи, има нешто. Нешто што вели дека сме на правиот пат. Додека се обидуваме да ја докажеме недокажливата теорија, можеби ќе се сретнеме и со други проблеми. На пример, знаеме дека нашиот универзум се шири и дека има темна енергија и овие две нешта некако треба да се вметнат во Теоријата на струните, како што претходно успешно биле вметнатни равенките на Ајнштајн, Планк и на Хокинг.
Некои научници велат дека тоа во иднина ќе биде можно.
