Се сеќавате дека постои и петти тип материја освен цврстата, течната, гасовитата и огновидната плазма? Да, тоа се временските кристали, за кои Панорама веќе пишуваше. Тоа се група на кристали кои имаат неромномерно распоредени атоми во квази-решетки кои сакаат да се движат и да се движат по некакви обрасци додека времето тече…практично немирен кристал. Епа, сега пристигнува првиот ласер направен од ваков тип кристали.
Но, како тоа ласер ќе се прави од нешто цврсто? Зарем тие не се произведуваат преку манипулирање со светлината, односно со нејзината бранова должина? Теоријата на Ајнштајн дека материјата и енергијата се едно ни вели дека би можеле да направиме ласер и од нешто тврдо, на пример кристал, пишува ИФЛ Наука.
Како што е објавено во Nature, истражувачите од Универзитетот во Амстердам успеале да произведат ласер од континуирана материја користејќи атоми на стронциум во таканаречената петта состојба на материјата, Бозе-Ајнштајнов кондензат или БАК. За да се стават честичките во БАК, потребно е да се изладат на речиси апсолутна нула.
Иако е многу тешко да се направи тоа, ако успеете, ќе бидете наградени со нешто сосема извонредно – кондензатот се однесува како усогласен бран. Да, бран, како светлински бран или бран на енергија.
Тешкотиите всушност се поради светлината. Во експериментот светлината се користи за ладење на атомските системи, со паметно одземање на дел од енергијата што ја имаат со тоа што светлосните честички – фотони – се одбиваат од нив. Но, ова отскокнување може да го наруши кондензатот со оглед на целата кревка постава на експериментот.
– Во претходните експерименти, постепеното ладење на атомите беше направено на едно место. Во нашиот, решивме да ги рашириме чекорите за ладење, не со текот на времето, туку во просторот: ги тераме атомите да се движат додека тие напредуваат низ последователни чекори за ладење – вели Флоријан Шрек, водачот на тимот истражувачи и додава:
– На крајот, ултраладните атоми пристигнуваат во срцето на експериментот, каде што можат да се користат за формирање кохерентни материјални бранови во кондензатот. Но, додека овие атоми се користат, новите атоми веќе се на пат да го надополнат кондензатот. На овој начин, можеме да го продолжиме процесот – во суштина засекогаш.
Првиот временски кристал (или кондензат) беше создаден пред 25 години и овој пробив беше полесно да се каже отколку да се направи. На тимот му требаа многу години и мака да дојде до овој резултат.
Ласерот од временски кристали е континуиран. Но, неговите зраци сè уште не се стабилни и тоа е следниот чекор за овој тим. Штом тоа ќе се постигне, ласерите на материјата би можеле да се користат во различни примени исто како што се лесните ласери денес.
фото: pixabay.com
