Европа се подготвува за можни прекини во снабдувањето со природен гас, откако руски Газпром ги затвори чешмите за „непријателските“ клиенти од шест европски земји кои не се согласија да платат во рубљи. Некои земји користат и мерки за штедење за населението – во Италија, на пример, владата предлага летово климата да не се олади под 25 степени Целзиусови, слично како во Шпанија и Холандија. Но, ако нема доволно гас наесен, се очекува мерките за штедење прво да ја погодат индустријата. Талид во Кидричево кој веќе работи со побавно темпо поради високите цени на струјата и словенечката челичарница потенцираат дека немаат заменлив извор на енергија и во таков случај веднаш треба да го намалат производството.
Руски Гаспром во последните недели го прекина снабдувањето со природен гас за клиентите во шест европски земји (Бугарија, Финска, Полска, Холандија, Данска, Германија). Причината е што тие не сакале да го платат гасот во рубли, што Гаспром им го бара врз основа на посебен декрет на рускиот претседател Владимир Путин, усвоен кон крајот на март.
Според Си-Ен-Ен, Гаспром ги намали годишните испораки за Европа за 13 отсто. Но, не е безначајно што поради многу повисоките цени на бензинот, неговите приходи нема да бидат помали од претходните години. Нашиот најголем трговец со гас Геоплин, пак, најде начин да му плати на Гаспром во рубљи без да ги прекрши европските санкции против Русија. Според компанијата, Геоплин нема неподмирени обврски, а снабдувањето со природен гас според долгорочниот договор се одвива без проблеми.
Но, Брисел очигледно не е сигурен дека тука ќе заврши. „Во сегашната ситуација, не знаеме која членка може да биде следна“, изјави неодамна европскиот комесар Кадри Симсон за ФТ.
Дури и по почетокот на војната во Украина, ЕУ веќе се обврза да ја намали зависноста од рускиот гас за две третини до крајот на годината. Сепак, поради раскинувањето на договорите од страна на Гаспром и ризикот дека листата на блокирани земји може да се продолжи доколку продолжат санкциите против Русија – вклучително и усвоеното ембарго за нафта – Брисел неодамна препорача членките да почнат да се подготвуваат за црно сценарио за значително намалување на снабдувањето. снабдување со гас.
Германија и Австрија, кои во голема мера зависат од рускиот гас, започнаа итни планови во март, вклучително и мерки за штедење. Во Германија, индустријата предлага систем на аукции во кои гасот би добил приоритет на „критичните“ компании, но критериумите кои се најважни се уште се предмет на дискусија. Во Австрија, индустриските компании се охрабруваат да придонесат за надополнување на магацините пред есен, кои се очекува да бидат полни 90% до зима, според целите на ЕУ. Компаниите кои ќе придонесат за полнење на магацините подоцна ќе бидат во ред за ограничување на залихите.
Некои земји го таргетираа и населението: кон крајот на април, италијанската влада на Марио Драги донесе декрет за заштеда на енергија, со кој, меѓу другото, се предвидува климата да не биде под 25 степени во лето. Уредбата беше наречена „Операција термостат“, а Драги доби големо внимание со изјавата дека се работи за дилема „клима или мир“.
Минатата недела Шпанија објави пакет мерки, кој вклучува и ограничување на употребата на климатизација во јавните објекти, промовирање на работа од дома и користење на јавниот превоз за државните службеници и инсталирање соларни електрани. Иако Шпанија е малку зависна од рускиот гас, тие сакаат да им помогнат на другите земји во неволја со вишокот гас од неруски извори. На почетокот на април Холандија го повика населението да го намали греењето, а заштеда на греење во зима и ладење во лето најавија и јавните институции.
СИЈ и Талум без алтернативи
Во Словенија досега нема повици за заштеда на енергија. Во случај на недоволно снабдување со гас, плановите за вонредни состојби на ЕУ прво треба да ја ограничат потрошувачката во индустријата, која троши 27 отсто од гасот во ЕУ. Двајца главни потрошувачи на гас во Словенија, Талум и СИЈ, велат дека транзицијата кон заменски извор на енергија не е можна на краток рок, па во случај на намалувања треба веднаш да го ограничи производството.
Талумот од Кидричево, кој произведува и рециклира алуминиум, вели дека од ноември електролизата, која е енергетски најинтензивниот дел од процесот на производство на алуминиум, работи со третина од капацитетот поради високите цени на струјата. Но, цената на струјата ќе им се зголеми годинава од 40 на 60 милиони евра. Цената на природниот гас е пет до седум пати повисока од лани, вели Марко Дробнич, претседател на Управниот одбор. До 2026 година имаат закупено струја за општа потрошувачка, но за процесот на електролиза немаат. Во случајот со гасот, за следните три години дадоа под закуп 70 отсто од количините.
„Евентуалното намалување на снабдувањето со природен гас во производството веднаш би ни било познато, бидејќи нашиот производствен процес, особено во фазите на преработка на полупроизводи, зависи од природен гас. Производството на челик се базира на електрични лачни печки, а во следните фази полупроизводите се загреваат најмногу во печки на гас“, објаснува Славко Каналец, извршен директор за производство, технологија и инвестиции во СИЈ. Цената на струјата и природниот гас во Групацијата СИЈ се зголеми во просек за два до три пати во однос на минатата година.
„Евентуалното намалување на снабдувањето со природен гас во производството веднаш би ни било познато, бидејќи нашиот производствен процес, особено во фазите на преработка на полупроизводи, зависи од природниот гас. Производството на челик се базира на електрични лачни печки, а во следните фази полупроизводите се загреваат најмногу во печки на гас“, објаснува Славко Каналец од СИЈ.
