Во Кина, за време на пандемијата, стана сосема нормално да се видат работници во заштитни одела како прскаат облаци со средство за дезинфекција на градските улици, фасади на згради, клупи во паркови, па дури и пратки.
Во Шангај, епицентарот на најголемото жариште во земјата, државните медиуми објавија дека илјадници работници биле организирани во тимови за да ги дезинфицираат јавните простори, фокусирајќи се на места за кои се знае дека се дом на луѓе заразени со Ковид. Владата го гледа овој потег како клучен за спречување на ширењето на варијантата Омикрон, пренесува CNN.
Но, таа практика често оди многу подалеку од тоа. Се чини дека работниците со средства за дезинфекција можат да се појават на кој било јавен простор, бидејќи ригорозниот пристап на Кина „нулта-Ковид“ доведе до опсесија со дезинфекција на апсолутно сè.
Пожарникарите во Шангај се отстранети од должност и пренасочени на дезинфекција, локалните младински заедници регрутираат волонтери во одредите за дезинфекција, а спасувачките екипи за итни случаи се донесени од оддалечените делови на земјата – под тешка опрема и во заштитни одела.
Во некои делови на Шангај се поставени специјални станици за производство на хемикалии, додека во други возила опремени со хемиски топови и уреди слични на топови може да се забележат како прскаат средства за дезинфекција на улиците, објавија локалните медиуми. Роботите за дезинфекција се распоредени на железничките станици, но исто така организирани да патролираат делови во карантин.
Но, можеби сите овие напори – како и инсистирањето работниците да носат заштитни костуми и гласни однапред снимени пораки кои се емитуваат одново и одново и ги потсетуваат луѓето како да спречат инфекција – едноставно се губење време, напор и ресурси.
Експертите велат дека можноста за пренесување на вирусот преку контаминирани површини е многу мала – и дека дезинфекцијата на надворешните површини како што се улиците и парковите не само што е бескорисна, туку може да претставува и опасност за јавното здравје.
„Роботите и уличното прскање се претстави создадени за да се зголеми довербата на јавноста во владата“, рече Николас Томас, доцент на Универзитетот во Хонг Конг од Кина.
„Ова е проблем кога политиката доминира и се разликува од науката во однос на одговорот на пандемија – мора да се прават сè повеќе напори за зајакнување на политиката преку активности кои не мора да ја зголемуваат безбедноста на населението доволно за да ги оправдаат нивните напори“, тој додадена.
Увезен вирус?
Масовната дезинфекција е дел од долгата кампања во Кина за борба против ризикот од пренесување на Ковид-19. Остатокот од светот го оцени ризикот како премногу мал за да бара други мерки освен миење раце и дезинфекција на одредени области – како места каде што се движат многу луѓе, каде што се ракува со храна или се лекуваат пациенти.
Во извештајот минатата година, Центарот за контрола и превенција на болести на САД соопшти дека научните студии велат дека секој контакт со површина контаминирана со вирус носи шанси за инфекција помала од 1 на 10.000. Ваквите истражувања доведоа до тоа многумина да го прогласат прекумерниот фокус на дезинфекцијата за „театар на хигиената“ и да не го гледаат како важна мерка за спречување на инфекција.
Масовната дезинфекција не беше дел од мерките во западните земји „бидејќи властите ја следеа науката“, вели Емануел Голдман, професор по микробиологија на Медицинскиот факултет Рутгерс во Њу Џерси.
„Малку е веројатно дека некој случај на инфекција е резултат на допирање на контаминирани површини. Вирусот брзо умира надвор од телото на заразено лице… и преносот со прст не е ефикасен“, додава тој. „Миењето на рацете со сапун или влажни марамчиња со алкохол е се што ви треба за да го намалите преносот на нула.
Во Кина, каде што мерките за штедење се фокусираа на елиминирање на секое ширење на вирусот, стравувањата за контаминирани површини се појавија во раните месеци од пандемијата, особено откако кинеските власти рекоа дека чумата на пазарот во Пекинг најверојатно започнала кога работник се заразил со ракување со увезени , замрзнат лосос контаминиран со вирусот.
Иако Светската здравствена организација (СЗО) рече дека е „исклучително малку веројатно“ луѓето да добијат „Ковид-19“ преку храна или пакување храна, кинеските власти постојано нагласуваат дека преносители на болеста се увозот на замрзната храна или други контаминирани области, како на пр. авиони или дури и поштата.
Ова резултираше со низа мерки специфични за Кина, како што се тестирање на површината на увезената стока за траги од вируси и масовна дезинфекција на замрзнати производи од странство, додека некои градови издадоа наредби за дезинфекција на пошта и пакети кои доаѓаат однадвор. Годинашното соопштение дали нема доволно докази дека таквите предмети би можеле да го носат вирусот.
И додека Пекинг се обидуваше да го промени наративот за изворот на вирусот, кој првпат беше снимен во Кина, официјалните лица предложија теорија дека вирусот можеби првично бил увезен на замрзнати производи. Оваа хипотеза е отфрлена од меѓународни експерти.
Сепак, постојат докази дека вирусот може да остане заразен на замрзнато пакување, но постојат различни начини на кои земјите ќе реагираат на тоа, вели Лео Пун, професор на Универзитетот во Хонг Конг.
„За земјите кои воведоа стратегија за елиминација, ризикот може да биде значителен. Но, за повеќето земји сега тоа не е големо “, рече тој.
Кога станува збор за допирање на заеднички површини, „тоа не е голем дел од преносот на Ковид“, додава тој, велејќи дека одредено ниво на дезинфекција во затворен простор не е лоша идеја.
Потенцијален ризик
Во градовите како Шангај, каде што ресурсите се веќе испружени до крајности бидејќи градот минува низ недели на заклучување, испраќањето волонтери и работници во одредите за дезинфекција може да стави погрешен ризик во фокусот.
„Масовната дезинфекција на надворешни површини, тротоари и ѕидови нема цел. Малку е веројатно дека ќе бидат контаминирани или да ја пренесат инфекцијата на мукозните мембрани (очи, нос или уста“, рече Дејл Фишер, професор на Националниот универзитет за медицина на Универзитетот Јонг Лу Лин во Сингапур.
Оваа постапка има и свои недостатоци, истакнува Голдман, велејќи дека изложеноста на штетни хемикалии во средствата за дезинфекција на тоа ниво може да предизвика проблеми кај луѓето.
Додека СЗО препорачува дезинфекција на некои предмети, како што се рачките на вратите на преполни јавни места, нивните упатства велат дека „прскањето средства за дезинфекција, дури и надвор, може да биде штетно за здравјето на луѓето и да предизвика иритација или оштетување на очите, кожата или респираторниот систем“.
Претходно за време на пандемијата, група кинески научници во писмо до списанието Science предупредија дека прекумерната употреба на средства за дезинфекција на база на хлор може да предизвика загадување на водата и да ги загрози екосистемите во езерата и реките.
Властите во Шангај споделуваат слични грижи, иако инсистираат на мерки.
Минатиот месец, официјалните лица издадоа препораки до жителите како да се дезинфицираат, барајќи од нив „да не прскаат средства за дезинфекција директно врз луѓето, да користат топовски камиони или дронови и да не го дезинфицираат надворешниот воздух“.
„Таквите практики се неефикасни и можат да претставуваат опасност по здравјето и загадување на животната средина“, рече претставник на Шангај.
