Кога најчесто во текот на летото, но и во зимските месеци започнува бура придружена со грмежи и молњи, Вујевиќ препорачува најдобро да се засолни во цврста градба, зграда или куќа. Може да се скрие и во автомобил, но не и во оној со платнен покрив.
Британката (48) која на крајот на август беше погодена од гром на плажата Кашјуни во Сплит и заврши во болница со сериозни и опасни по живот повреди, каде што до пред неколку дена успешно се лечеше, е префрлена на нејзината земја за понатамошно лекување.
Иако нејзиниот случај е редок, според податоците на полицијата, тој не е единствениот во сплитско-далматинската жупанија. Во 2018 година, удар на гром усмрти 26-годишен државјанин на Босна и Херцеговина во Пострана.
Но, што точно ги убива луѓето на земјата, гром или гром, а што е поправилно да се напише, Славко Вујевиќ, експерт за молњи и професор на Сплитскиот факултет за електротехника, машинство и бродоградба (ФЕСБ), каде што го предава предметот Молња. Заштита и заземјување, објаснуваат за Хина.
Туширање, илустрација Може да биде опасно: Знаете ли што не треба да правите за време на невреме со грмотевици?
Конфузија околу терминот
Тој потврдува дека со текот на годините имало тотална конфузија околу терминот за празнење на атмосферски електричен полнеж, кој денес професионално се нарекува молња. Тој потсетува дека во хрватскиот јазик во времето на бившата држава исчезнал зборот молња, претопувајќи се во зборот гром. Муња е молња на англиски, а гром е гром, потсетува и продолжува дека луѓето кога ќе се слушне врева велат дека нешто „грми“ и тоа е нешто што го објаснува звучниот феномен, а не празнењето на атмосферски електричен полнеж.
Во петјазичниот речник на Фауст Вранчиќ, отпечатен во Венеција во 1595 година, за овој феномен се споменува хрватскиот збор молња, а дури во 1752 година Бенџамин Френклин експериментално утврдил дека материјата на молњата е електричен полнеж. Така, не многу одамна во хрватскиот јазик зборот молња се користел за празнење на атмосферски електричен полнеж, а она што денес го нарекуваме гром, Вранчиќ го нарекол триск, додека громот бил триск, вели Вујевиќ.
Тој тврди дека тие што велат дека зборот молња не може да биде празнење на атмосферски електричен полнеж затоа што нема врска со електрична струја и струја, односно електричен полнеж, се во голема грешка, бидејќи во 19 век го користевме зборот гром или молња за струја. Според него, авторите на низата дела објавени од Матица Хрватска од 1882 до 1995 година под наслов „Новојеки извори“ имаат непроценливи заслуги за создавање на професионална електротехничка терминологија.
Тој вели и дека нашите метеоролози создале своја научно и стручно неоснована терминологија, предизвикувајќи голема забуна. Веројатно не знаеле што да прават со двата збора молња и гром, открива Вујевиќ, па решиле празнењето на атмосферскиот електричен полнеж во облаците и меѓу нив да го наречат молња, а празнењето на полнежот кон земјата гром , што е сосема погрешно.
Во однос на нивната дефиниција, Вујевиќ вели дека тоа не е во согласност со меѓународните електротехнички стандарди или со стручната терминологија од областа на громобранската заштита.
Грмотевици, илустрацијата на мега молња ги сруши сите рекорди: Се протегаше до Загреб до Берлин
Громот е само звучен феномен
Дефинитивно е погрешно да се каже дека гром предизвикал пожар или дека гром убила човек, бидејќи гром треба да се користи наместо зборот молња. Громот означува само звучен феномен. Треба да имаме одговорност кон нашиот јазик, нагласи тој.
Тој тврди дека хрватската енциклопедија на Лексикографскиот институт „Мирослав Крлежа“ целосно правилно ги дефинирала молњите како ненадејно празнење на атмосферски електричен полнеж концентриран во бурни, громови облаци поврзани со појавата на интензивен блесок и силен звук (гром). Така, удар на гром е само електрично празнење помеѓу облакот и земјата. Од друга страна, громот е атмосферски звучен феномен, остар удар кој следи по блесокот на молња и се формира со ненадејно електрично празнење помеѓу облаците и земјата или помеѓу поединечните облаци. А сите знаеме дека громко на нашиот јазик значи звучно или гласно.
Кога најчесто во текот на летото, но и во зимските месеци започнува бура придружена со грмежи и молњи, Вујевиќ препорачува најдобро да се засолни во цврста градба, зграда или куќа. Може да се скрие и во автомобил, но не и во оној со платнен покрив.
Ако во близина има осамено дрво, не е паметно да се засолниш под него, особено не во близина на неговото стебло. Се препорачува да се оддалечите од багажникот на растојание што е блиску до неговата висина.
