Јодот е неопходен елемент кој се наоѓа во трагите во нашето тело.
Ендокринологот д-р Саша Киковиќ за порталот N1 вели дека е важно преку исхраната да се консумираат доволно количества јод, бидејќи телото нема способност да го создаде.
Од вкупната количина на јод во човечкото тело (20-50 милиграми), 70-80 проценти се наоѓа во тироидната жлезда. Тироидната жлезда зема јод од крвта, а тој е неопходен за синтеза на тироидните хормони кои по потреба се ослободуваат во циркулација, додава нашиот соговорник.
„Тироидните хормони го вршат својот ефект во целните органи и ткива на телото: го регулираат нивото на базалниот метаболизам и на тој начин одржуваат константна телесна температура, влијаат на метаболизмот на јаглени хидрати, протеини и масти; делуваат на кардиоваскуларниот и респираторниот систем; тие делуваат на дигестивниот тракт; помагаат во менталниот и физичкиот раст и развој за време на ембрионалниот развој и во детството; влијаат на сексуалното созревање и извршувањето на половите функции“, вели д-р Киковиќ.
Според него, јодот има и други важни функции – го зајакнува нашиот имунолошки систем, ја стимулира и ја зголемува активноста на антиоксидансите низ телото како одбранбена мерка против разни болести, вклучително и срцеви заболувања и рак.
Се проценува дека недостатокот на јод загрозува околу две милијарди луѓе во светот и дека тој е главната причина за ментална ретардација, додава тој.
„Недостатокот на јод ја намалува интелигенцијата за 10-15 проценти, а 700 милиони луѓе во светот страдаат од гушавост предизвикана од недостаток на јод. Во 1950-тите во Србија имало 650.000 жители со ендемична гушавост. „Во текот на последните децении, бројот на земји со јод дефицит е намален“, вели д-р Киковиќ.
За целосен развој на човечкото тело и негово нормално функционирање, потребни се следните дози на јод:
доенчиња 12 месеци – 60 микрограми на ден;
деца 1-3 години – 70 микрограми / ден;
деца 3-7 – 100 микрограми на ден;
адолесценти 11-18 и возрасни – 150 микрограми / ден;
бремени жени и доилки – 250 микрограми.
Природни извори на јод
Телото не може да произведе јод, па се што му е потребно мора да дојде од исхраната. Иако е достапен во овошјето, зеленчукот и јаткастите плодови, јод се наоѓа во најголеми количини во морската храна, јајцата и млечните производи. Морски алги – содржат најмногу јод (од 300 до 3000 микрограми).
Д-р Киковиќ наведува дека храна богата со јод се школките, ракчињата и морските риби – туна, лосос, сардина, особено бакаларот. Морска храна и морска риба – покрај есенцијалните елементи во трагови, оваа храна е богата со омега 3 и 6 масни киселини.
Бобинки и овошје, односно јагоди, боровинки, грозје, брусница содржат многу јод, како и јаткасти плодови. Храната што содржи помалку јод вклучува мисирка, хељда, печурки, овесна каша, компири, цвекло, ротквици и кефир, додава тој.
Сепак, не се препорачува да се потпрете на овие намирници за да го обезбедите потребниот дневен внес на јод. Храната најверојатно ќе обезбеди околу 5-30 проценти од количината на јод што му е потребен на телото. „Луѓето кои консумираат морска храна неколку пати неделно имаат добри шанси да ги задоволат дневните потреби за јод и до 50 проценти од дневните потреби“, истакнува д-р Киковиќ.
Симптоми и знаци на недостаток на јод
Кога не се лекува, недостатокот на јод може да доведе до намалување на функцијата на тироидната жлезда – хипотироидизам, што има влијание врз функционирањето на многу органи, нагласува соговорникот.
„Кај таквите лица може да се забележи зголемување на тироидната жлезда; ниско ниво на тироиден хормон (проверете со тест на крвта); проблеми со тежината, во смисла на зголемување на телесната тежина, односно неможност да се изгубат вишокот килограми; „хроничен замор и општа слабост на телото, сува, лушпеста кожа, кршливи и слаби нокти, опаѓање на косата, нетолеранција на ниски температури, тешкотии со меморијата и концентрацијата, нагли промени на расположението, бавен пулс, запек“, наведува тој.
Светски ден за дефицит на јод
Одбележувањето на 23 октомври како Светски ден за борба против јод има за цел да ја подигне свеста за употребата на јод, како и да ги истакне последиците кои настануваат поради недостаток на јод. Нарушувањето со дефицит на јод е предизвикано од недостаток на јод во исхраната и кај >50% од светската популација овој недостаток е присутен. Јадењето храна богата со јод и додавањето јод во солта може да го спречи и контролира дефицитот на јод.
Како еден од начините за спречување на недостаток на јод, д-р Киковиќ го наведува секојдневното консумирање на овој скапоцен минерал. Важно е да вклучите разновидна храна богата со јод.
Имајќи предвид дека овие намирници не можат да го обезбедат потребниот дневен внес на јод, употребата на јодизирана кујнска сол е најчесто користената стратегија за контрола на јодниот дефицит.
„Зошто јодизација на сол? Употребата на сол е стабилна во текот на целата година, сите користат сол, технологијата на јодизација е едноставна.
Ослободувањето на јод не ја менува бојата, вкусот или мирисот на солта. Според законските прописи кај нас (регулатива од 1953 година) кујнската сол се јодизира со 5-10 mg KJ/kg сол, а денес е 20 mg KJ/kg“, објаснува тој.
Најдобро е да додадете сол во садовите при крајот или по готвењето, бидејќи околу 50 проценти од присутниот јод се губи при готвењето. Малку помала количина се губи со печење и пржење, додава тој.
„Постигнувањето на оптимален внес на јод од јодирана сол (во опсег од 150 до 250 микрограми/ден за возрасни) може да ја намали појавата на нарушувања во функционирањето на тироидната жлезда“, истакнува д-р Саша Киковиќ.
