Од КОВИД-19 до мајмунски сипаници, МЕРС-КоВ инфекција, ебола, птичји грип, Зика и ХИВ, болестите што се пренесуваат од животните на луѓето се намножија во последниве години, зголемувајќи ги стравувањата од нови пандемии.
Што е зооноза?
Зооноза е болест или инфекција која се пренесува од животните на луѓето и обратно. Патогени агенси може да бидат бактерии, вируси или паразити.
Овие болести се пренесуваат директно при контакт помеѓу животните и луѓето и индиректно преку храна или вектори, како што се инсекти, пајаци или грини. Некои болести на крајот стануваат специфично човечки, како Ковид-19.
Според Светската организација за здравје на животните, 60 отсто од заразните болести кај луѓето се зоонози.
За какви видови болести станува збор?
Терминот „зооноза“ подразбира широк спектар на болести. Некои влијаат на дигестивниот систем, како што е салмонелозата, други влијаат на респираторниот систем, како што се птичјиот и свинскиот грип и ковидот, а некои влијаат на нервниот систем, како што е беснилото.
Тежината на симптомите кај луѓето зависи од болеста и од инфективноста на предизвикувачкиот агенс, но и од заразеното лице кое може да биде особено чувствително на предизвикувачкиот агенс.
За какви животни зборуваме?
Лилјаците делуваат како резервоар за многу вируси кои влијаат на луѓето. Некои од нив се познати долго време, како што е вирусот на беснило, но многумина се појавија во последните децении, како што се ебола, коронавирусот САРС, Сарс-КоВ-2 (кој предизвикува ковид-19) или вирусот Нипа, кој се појави во Азија во 1998 година.
Јазовците, поровете, куните и ласиците често се поврзуваат со вирусни зоонози, особено оние предизвикани од коронавирусот.
Други цицачи, како што се говеда, свињи, кучиња, лисици, камили и глодари, исто така често ја играат улогата на среден домаќин. Сите вируси одговорни за големите пандемии на грип имале птичји потекло, директно или индиректно.
Конечно, инсектите како што се крлежите се носители на многу вирусни болести кои ги погодуваат луѓето.
Зошто е зголемена фреквенцијата на зоонози?
Откако се појавија пред илјадници години, зоонозите се размножија во последните 20 до 30 години. Поголемиот број меѓународни патувања им овозможи да се прошират побрзо.
Со зафаќање на поголеми и поголеми области на планетата, луѓето придонесуваат за уништување на екосистемот, како и за промовирање на пренос на вируси. Индустриското земјоделство го зголемува ризикот од ширење на патогени меѓу животните.
Трговијата со диви животни, исто така, ја зголемува човечката изложеност на микробите што тие можат да ги носат. Уништувањето на шумите го зголемува ризикот од контакт меѓу дивите животни, домашните животни и луѓето.
Дали треба да се плашиме од нова пандемија?
Климатските промени ќе принудат многу животни да ги напуштат своите екосистеми во потрага по области поповолни за живот, предупреди студијата објавена во научното списание Nature во 2022 година.
Животинските видови повеќе ќе ги пренесуваат своите вируси со мешање повеќе, што ќе промовира појава на нови болести кои би можеле да се пренесат на луѓето.
„Без превентивни стратегии, пандемиите ќе се случуваат почесто, ќе се шират побрзо, ќе убијат повеќе луѓе и ќе влијаат на глобалната економија со поразорно влијание од кога било досега“, предупреди Панелот на ОН за биолошка разновидност во октомври 2020 година.
Според проценките објавени во списанието Science во 2018 година, има 1,7 милиони непознати вируси меѓу цицачите и птиците, од кои 540.000 до 850.000 можат да заразат луѓе.
Пред сè, проширувањето на човековите активности и зголемената интеракција со дивите животни го зголемува ризикот вирусите кои можат да ги заразат луѓето да го „пронајдат“ својот домаќин.
