Случаите на рак на белите дробови се зголемуваат кај луѓе кои никогаш не пушеле, а загадувањето на воздухот може да биде подмолен фактор што придонесува.
Нова геномска студија покажува дека смогот и саѓите на отворено се поврзани со мутации на ДНК што предизвикуваат рак на белите дробови – вклучувајќи мутации што веќе се познати кај пушачите, како и нови специфични за непушачите. Колку повеќе некој бил изложен на загадување, толку повеќе мутации откриле научниците во неговите тумори на белите дробови, објавува РТС.
Иако овие наоди не значат дека загадувањето на воздухот директно предизвикува рак на белите дробови, тие се додаваат на растечкиот број докази што сугерираат дека можеби е така.
„Го гледаме овој загрижувачки тренд на рак на белите дробови кај луѓе кои никогаш не пушеле, но не знаеме зошто. Нашето истражување покажува дека загадувањето на воздухот е силно поврзано со истите видови мутации на ДНК што нормално ги поврзуваме со пушењето“, објаснува биомолекуларниот научник Људмил Александров од Универзитетот во Калифорнија, Сан Диего.
Оваа голема меѓународна анализа вклучуваше геноми на тумори од 871 лице од четири континенти кои никогаш не пушеле и кои сè уште не биле лекувани.
Оние кои живееле во региони со високо ниво на загадување имале значително поголема веројатност да имаат мутации во гените TP53 и EGFR, како и пократки теломери.
Абнормалностите во гените TP53 и EGFR се белези на рак на белите дробови, особено оние предизвикани од мутации на SBS4, а скратените теломери се поврзани со забрзано стареење.
Во оваа студија, непушачите изложени на повисоки нивоа на загадување имале речиси четири пати поголема веројатност да го покажат генетскиот потпис на SBS4, во споредба со оние од почисти средини.
Од друга страна, пасивното пушење, иако е познат ризик за рак, покажало само умерено зголемување на бројот на генетски мутации.
„Ако пасивното пушење има мутаген ефект, тој веројатно е премногу слаб за да се открие со сегашните алатки“, вели генетичарот Тонгву Жанг од Националниот институт за рак на САД (NCI).
Сепак, загадувањето на воздухот и активното пушење се силно поврзани со мутациите на ДНК.
Во Соединетите Американски Држави денес, 10 до 20 проценти од случаите на рак на белите дробови се јавуваат кај луѓе кои никогаш не пушеле или кои пушеле помалку од 100 цигари во животот.
Научниците долго време се сомневаат дека загадувањето на воздухот игра улога, но точно како функционираат фините честички во воздухот во споредба со чадот од тутун сè уште не е сосема јасно.
Како кутија цигари на ден
Некои истражувачи тврдат дека дишењето загаден воздух е еквивалентно на пушење кутија цигари на ден, но овие заклучоци се базираат главно на опсервациски студии.
Тековната студија оди чекор понатаму и се фокусира на молекуларните механизми. Тие ги споредија геномите на туморите од 871 непушачи со тумори од 345 пушачи за да пронајдат сличности и разлики.
Повеќето од непушачите со рак на белите дробови имале аденокарцином, најчестиот вид на рак на белите дробови. Околу 5 проценти од нивните тумори го покажале мутацискиот потпис на SBS4.
Дополнително, 28 проценти од непушачите покажале нов генетски потпис наречен SBS40a, кој не е откриен кај пушачите. Потеклото на овој мутациски механизам е сè уште непознато, но се чини дека не е поврзано со фактори на животната средина.
„Го гледаме овој потпис во голем број случаи, но сè уште не знаеме што го активира. Ова е нешто сосема ново и отвора сосема нова област на истражување“, вели Александров.
Студијата се потпира на регионалните нивоа на загадување, што значи дека не може со сигурност да утврди колку секој поединец бил директно изложен на честички. Исто така, некои учесници кои тврделе дека никогаш не пушеле можеби всушност пушеле повеќе отколку што пријавиле.
И покрај овие ограничувања, резултатите се во согласност со други докази што сугерираат дека саѓите и смогот можат да предизвикаат развој на тумор на сличен начин како хемикалиите во чадот од тутун.
„Ова е итен и растечки глобален проблем што се обидуваме да го разбереме кај луѓето кои никогаш не пушеле“, вели епидемиологот Марија Тереза Ланди од NCI.
Истражувачкиот тим, кој ја објави студијата во списанието Nature, се надева дека ќе ја прошири студијата за да вклучи геноми на тумори од поразновидни, глобални популации.
