По Швајцарија и Германија, Хрватска е трета земја во Европа која ќе има лабораторија за генетско профилирање на туморско ткиво, што ќе им овозможи на онколозите да одредат најефективна и најефикасна терапија за секој пациент.
Минатата недела почнаа градежните работи на терените на КБЦ Загреб, а во јули следната година треба да биде отворена лабораторија опремена со најсовремена дијагностика, беше речено на конференцијата за здравствена комуникација MedMed 2023, викендов во Грожњан.
Тестирањето на гените претставува голема надеж за пациентите со напреднат метастатски карцином бидејќи значително ќе го подобри нивниот квалитет на живот и резултатите од лекувањето, истакна претседателот на Хрватското здружение на интерни онколози и раководител на Клиниката за онкологија на КБЦ Загреб, професор Стјепко Плештина.
Градот Загреб неодамна издаде градежна дозвола за пренамена на 500 квадратни метри од хотелот Ребро во лабораторија, што ќе биде трета таква во Европа.
Капацитетот на хрватската лабораторија за секвенционирање на гени ќе биде 10.000 примероци годишно. Плештина посочува дека тоа е значително повеќе од потребите на Хрватска, а остатокот од услугите ќе може да им се понуди на соседните земји.
Подобри резултати од третманот за околу 30 проценти
На јавниот тендер за генски тестови, Рош ја доби работата бидејќи понуди најповолни услови. Една година по отворањето на лабораторијата, таа компанија, според договорот, ќе плати две третини од трошоците за испитување, а останатиот износ ќе го покрие ХЗЗО.
„По тестирањето, пациентот ќе добие оптимална терапија. Докажано е дека со ваков тип на тестирање исходот од лекувањето е за 30 проценти подобар“, истакна Плештина.
Останатите две лаборатории се наоѓаат во Швајцарија и Германија, а денес во овие центри се испраќаат примероци од ткиво од болни пациенти од Хрватска, а цената на еден тест е околу 3.300 евра, што ги плаќа ХЗЗО.
Со отворањето на лабораторијата, тестирањето ќе им биде достапно на значително поголем број болни хрватски граѓани. Во првата фаза ќе биде наменет пред се за пациенти со метастатски тумори и
со прогресија на болеста за три места на тумор – белите дробови, дебелото црево и дојката.
Станува збор за фаза од петгодишниот проект на персонализирана медицина во онкологијата со цел да се подобрат резултатите од лекувањето. Истиот го спроведуваат Министерството за здравство и КБЦ Загреб во соработка со Рош, кој во проектот инвестира 12 милиони евра (90 милиони куни).
Покрај уредувањето и опремувањето на Лабораторијата за генетско тестирање, проектот опфаќа и формирање на Национален институт за персонализирана медицина во рамките на КБЦ Загреб, едукација и обука на вработените. Во втората фаза ќе биде пуштена во употреба хрватска база на податоци за онкологија за следење на резултатите од лекувањето, а генското тестирање ќе се прошири и на други туморски локации.
Домашните компании Ериксон Никола Тесла и ИН2 моментално работат на воспоставување ИТ систем за собирање податоци неопходни за следење на третманите и центрите за вмрежување кои третираат онколошки пациенти. Како дел од проектот ќе се користат постојните механизми за е-инструкција и е-нарачка во рамките на CEZIH.
Промена на парадигмата на третман на рак
Хрватската Влада оваа соработка со Рош ја договори уште во 2019 година, но реализацијата на двегодишниот проект беше одложена поради епидемијата на Ковид.
Плештина најави промена во парадигмата за третман овозможена со генетско профилирање на туморското ткиво, посочувајќи дека традиционалниот третман со хемотерапија е „слабо ефикасен, со многу несакани ефекти“.
„Еден од важните предуслови е очекуваното преживување повеќе од шест месеци и секако добрата општа состојба на пациентот, бидејќи во спротивно не можам ниту да го дадам лекот, па тестирањето е беспредметно“, објасни тој.
Целната терапија има селективно посилен ефект врз клетките на туморот и нивната околина. Денеска се препознаваат цела низа нови фактори кои зборуваат за прогнозата на лекувањето, но и за ефектот на одредена терапија врз конкретен пациент.
„Добиваме нови биомаркери, но и нови лекови. Како што расте бројот на познати мутации, така расте и бројот на пациенти кои добиваат подобар третман“, рече Плештина, додавајќи дека, благодарение на новите лекови, тешките пациенти можат да преживеат многу години.
Новиот метод на тестирање е далеку попрецизен од претходните, анализира 324 гени и сите можни опции за нивни промени.
Хрватските упатства за сеопфатно генско профилирање беа ревидирани во март, врз основа на овие упатства е испратено барање за генско профилирање на ткивото на пациентот.
Долго време од Хрватска се испраќаат примероци од ткиво на тестирање во Германија или Швајцарија, а резултатите стигнуваат за околу две до три недели. Барањето за терапија, врз основа на наодите, се испраќа до Националната комисија, која ги анализира карактеристиките на пациентот, текот на лекувањето и дава своја препорака. Досега се разговарало за повеќе од 60 случаи, пациентите примиле терапија, а исходот ќе се следи. Успешното лекување се плаќа надвор од болничките граници, од специјалното на општиот фонд кој е наменет за таа намена.
