Европската унија има нов план за Западен Балкан, план чија главна цел е да го приближи Балканот до Европската унија уште пред полноправното членство во Европската унија. Новиот план, кој ќе се заснова на четири столба, го објави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен во своето обраќање на форумот Глобсек во Братислава.
Фон дер Лајен смета дека овој план ќе помогне да се оддалечи Западен Балкан од Русија и уште поблиску до Европската унија, но ќе донесе и нови придобивки за сите граѓани од регионот.
„Ако конечно сфатиме дека не е доволно само да чекаме пријатели надвор од Унијата да ни пријдат, не е доволно да кажеме дека вратата ни е отворена. Ние, исто така, мора да преземеме одговорност за приближување на амбициозните членови на нашата Унија до нас. Ударните бранови што ги испрати Путиновата агресивна војна ги погодија и шесте земји од Западен Балкан. Но, ова само не зближи. Ги проширивме и на Западен Балкан истите мерки за солидарност што ги презедовме во рамките на нашата Унија. Ги поддржавме ранливите домаќинства против високите трошоци за енергија. Градиме нова инфраструктура за да ја намалиме зависноста на Западен Балкан од руските фосилни горива. И оваа практична соработка оди паралелно со напредокот на патот кон ЕУ. Неодамнешните тензии, се разбира, се загрижувачки. Ги повикувам сите страни да се повлечат од конфликтот и да преземат мерки за враќање на смиреноста“, рече Фон дер Лајен.
Четирите столба на кои ќе се заснова овој план се: приближување до единствениот пазар на ЕУ, зајакнување на регионалниот заеднички пазар, забрзување на реформите и зголемување на распределбата на претпристапните средства од Унијата за земјите од регионот.
„Планот за раст што го предлагаме денес е изграден на четири столба, прво, со цел да се доближи Западен Балкан до единствениот пазар на ЕУ. Второ, продлабочување на регионалната економска интеграција. Трето, забрзување на фундаменталните реформи. И четврто, зголемување на претпристапните фондови. Донекаде ова е нов пристап кон Европската унија. Ние не само што бараме од нашите партнери да преземат нови чекори кон нас, туку правиме и голем чекор кон нив. Нашата заедничка цел е да го забрзаме нивниот пат кон Европската унија“, рече Фон дер Лајен.
Кога станува збор за европскиот пазар, Фон дер Лајен гледа можност Западен Балкан да биде дел од пазарот на е-трговија многу пред да влезе во Унијата.
„На пример, Западен Балкан може да се приклучи на нашиот единствен дигитален пазар во области како што се е-трговија и сајбер безбедноста. Би можеле да ја олесниме нашата трговија и стоки и плаќања. Сакам нашиот единствен пазар да биде двигател на промени, не само за земјите кои веќе се приклучија на семејството, туку и за оние кои се уште се на пат. Ова поблиско поврзување со нашиот единствен пазар треба да оди рака под рака со заеднички регионален пазар. Заедничкиот регионален пазар е клучен за отклучување на огромниот економски потенцијал на регионот. И од клучно значење е Западен Балкан да се направи поатрактивен за европските инвеститори. И ако се заснова на правила и стандарди на ЕУ. Овој заеднички регионален пазар може да помогне и за забрзување на пристапувањето во Европската унија. Сакаме однапред да му понудиме на Западен Балкан некои од придобивките од членството. Но, секако, тоа значи и дека однапред мора да се исполнат и одредени услови за членство“, објасни првиот човек на Европската комисија.
Реформските процеси се нешто за кое Унијата и Балканот веќе долго разговараат и што дополнително го успорува патот на регионот кон Унијата.
„Некои од реформите кои се дел од процесот на пристапување се клучни за довербата на инвеститорите. Размислете само за изградба на независно и ефикасно судство, обезбедување здрави јавни набавки, зајакнување на борбата против корупцијата или размислување за целиот енергетски пазар. Регионот на Западен Балкан има огромен потенцијал за диверзификација подалеку од руските фосилни горива, но мора да ја зголеми енергетската ефикасност. Неопходно е да се зголеми диверзификацијата кон партнери со истомисленици. И, се разбира, потребни се огромни инвестиции во примената на обновливите извори на енергија за да може Западен Балкан да ги постигне и двете. Тие можат да постигнат енергетска независност од Русија и поблиско усогласување со Европската унија за да го забрзаат пристапувањето. Мојата последна поента е јасна. Подготвени сме да го поддржиме Западен Балкан со зголемување на претпристапното финансирање. Мислам дека мора да биде. Има огромна потреба од инвестиции во Западен Балкан, а овие инвестиции ќе го подобрат животот на луѓето и ќе го олеснат патот до нашата Унија. Затоа, поради оваа причина, треба да се зголемат ресурсите посветени на Западен Балкан. Мислам дека овој план од четири точки е токму вистинската понуда за Западен Балкан во вистинско време“, заклучи Фон дер Лајен.
Објавувањето на новиот план за Западен Балкан доаѓа на нешто помалку од 24 часа пред вториот самит на Европската политичка заедница што се одржува утре во Молдавија, чија цел е приближување и зајакнување на земјите кои не се членки на Европската унија. соработка на европскиот континент.
