На светските берзи цените на акциите драстично паднаа минатата недела, вторпат по ред, бидејќи инвеститорите се повлекуваат од ризичните инвестиции, имајќи предвид дека централните банки ширум светот агресивно ги зголемуваат каматните стапки за да ја потиснат инфлацијата, што ќе го забави растот на светската економија.
На Волстрит, Dow Jones минатата недела падна за 4 отсто, на 29.590 поени, додека S&P 500 потона за 4,8 отсто, на 3.693 поени, а индексот Nasdaq падна за 5 отсто, на 10.867 поени.
Како резултат на тоа, индексот S&P и Nasdaq падна на надолна територија, 20 отсто под нивните рекордни нивоа, додека Dow за влакно го избегна.
Пазарот е под силен притисок од средата, кога лидерите на американската централна банка ги зголемија каматните стапки за агресивни 0,75 процентни поени, трета сесија по ред, на опсег од 3 до 3,25 отсто, што е нивно највисоко ниво од 2008 година.
Ова, се разбира, беше очекувано, но не се очекуваше дека каматните стапки ќе продолжат брзо да растат во наредните месеци.
Според проценките на првиот човек на ФЕД, каматните стапки до крајот на оваа година би можеле да се зголемат на 4,4 отсто, а до крајот на следната година на 4,6 отсто.
Тоа значи дека до крајот на оваа година ФЕД ќе ги зголеми каматните стапки за уште 1,25 процентни поени, а во следната година за 0,25 поени.
Најагресивното зголемување на стапката во историјата
Ваквото брзо зголемување на каматните стапки, кое започна во март годинава, претставува најагресивно зголемување на цената на парите од 1990 година, кога ФЕД почна да ја користи каматата на заемите преку ноќ како основна алатка на монетарната политика.
Како резултат на тоа, надежите на инвеститорите дека ФЕД ќе почне да ги намалува каматните стапки следната година избледе. Се чини дека тоа ќе се случи дури во 2024 година.
„Имаше некои оптимисти кои велеа дека инфлацијата е под контрола, но ФЕД практично им рече да седнат и да замолчат. Централната банка се обидува да ја убие инфлацијата додека пазарот на трудот е сè уште силен“, рече Дејвид Расел, аналитичар во TradeStation Group.
Лидерите на ФЕД се решени, велат тие, да ја потиснат инфлацијата од највисоките нивоа во повеќе од 40 години.
Пауел: Можна е рецесија
Но, агресивните планови на Банката на федерални резерви да ја ограничи инфлацијата до целта од 2 проценти ќе бидат потребни години, ќе го забави економскиот раст и ќе ја зголеми невработеноста, покажуваат проекциите на ФЕД.
Така, ФЕД ја намали проценката за растот оваа година на само 0,2 отсто, додека претходно проценуваше дека економијата ќе порасне за 1,7 отсто. Догодина бруто домашниот производ би можел да порасне за 1,2 отсто.
Но, инвеститорите стравуваат дека агресивното зголемување на каматните стапки ќе ја турне економијата во подлабока рецесија.
Технички, американската економија веќе западна во рецесија, имајќи предвид дека во последните два квартали паѓа на квартална основа, но засега оваа рецесија е плитка.
Претседателот на ФЕД Џером Пауел отворено призна во средата: „Никој не знае дали овој процес ќе доведе до рецесија и, ако е така, колку тешка ќе биде рецесијата“.
Што се однесува до инфлацијата, челниците на ФЕД проценуваат дека целното ниво на инфлација од 2 отсто би можело да се достигне дури во 2025 година.
„Ако зголемената инфлација продолжи и Пауел продолжи да пука со сите пушки, како што најави, мислам дека ќе паднеме во рецесија. А тоа значително ќе ја намали заработката на компаниите“, вели Мајк Мулани, директор во Бостон Партнерс.
Зголемени каматни стапки – „нова нормала“
Освен САД, повеќето други големи централни банки во светот ги зголемуваат каматните стапки за да ја потиснат инфлацијата. Ова минатата недела го направија, меѓу другите, британската, швајцарската, шведската и норвешката централна банка.
Британските монетарни власти седма сесија по ред ги зголемија каматните стапки за 0,50 процентни поени и оценија дека економијата веќе е веројатно да биде во рецесија.
Со зголемувањето на каматните стапки и забавувањето на економскиот раст, инвеститорите се повлекуваат од поризични инвестиции ширум светот, а индексот MSCI на сите големи светски пазари потона за повеќе од 3 отсто минатата недела на најниско ниво во последните две години.
„После 10 години ненормално ниски каматни стапки, инвеститорите сега треба да сфатат како да ги позиционираат своите портфолија. Ќе им треба малку време за да се приспособат на „новата нормала“, вели Керол Шлајф, директорка во БМО.
И на европските берзи цените на акциите паднаа минатата недела. Лондонскиот FTSE индекс се лизна за 3 отсто, на 7.018 поени, додека франкфуртски DAX потона за 3,6 отсто, на 12.284 поени, а париски CAC 4,8 отсто, на 5.783 поени.
На токиската берза, пак, индексот Никеи падна за 1,5 отсто, на 27.153 поени.
