Можеме да дејствуваме на факторите на ризик и да го забавиме развојот на болеста
Се проценува дека повеќе од 230 милиони луѓе во светот страдаат од периферна артериска болест, а ризикот се зголемува со возраста. Болеста се јавува кога артеријата, обично во ногата, станува делумно или целосно блокирана. Тоа е последица на атеросклероза, која е процес на згуснување и оштетување на ѕидот на крвните садови со формирање на различни атеросклеротични промени (на пр. наслаги, атероми), кои се карактеризираат со воспаление и оштетување на ѕидот на крвните садови.
Симптомите на раната болест може да вклучуваат грчеви, замор, болки во нозете за време на активност или вежбање, познати како непријатност во нозете и стапалата, а како што болеста напредува, симптомите се јавуваат почесто дури и при мирување. Но, има и знаци на вашите стапала кои укажуваат дека треба да одите на лекар – чувство на печење во прстите, задебелени нокти и прсти кои стануваат сини. Знаците кои исто така може да укажуваат на периферна артериска болест вклучуваат бледило или сјај на кожата на нозете и стапалата или, на пример, чиреви на нозете и стапалата кои не заздравуваат или заздравуваат многу бавно, болка во нозете што не исчезнува во мирување, намален раст на влакна на нозете и поладна потколеница или стапало во споредба со другата нога. За периферно артериско заболување разговаравме со доц. прим. д-р. sc. Ведран Пажур, др. med., специјалист по васкуларна хирургија, раководител на Одделот за васкуларна хирургија KB Merkur за Живим.
Зошто ја нарекуваме тивка болест и кога треба да одите на лекар?
Атеросклерозата е болест која е воспалителна и прогресивна, што значи дека не можеме да ја излечиме. Можеме да дејствуваме на факторите на ризик и да го забавиме, но додека се појавуваат симптомите можеме да ги третираме. Во раните фази интервенциите не се неопходни, доволно е да се спречи појавата на болеста со модифицирање на ризик факторите на кои можеме да влијаеме (исхрана, движење, пушење, алкохол, наркотици и сл.), со потешки симптоми, отворени или потребни се минимално инвазивни хируршки процедури. Благите симптоми се оние кои го ограничуваат само квалитетот на животот и можат да се коригираат, тешки симптоми се оние кои повеќе не можат да се коригираат без медицинска интервенција и можат да придонесат за губење на екстремитетот преку ампутација. Напредните фази на периферна артериска болест доведуваат до развој на гангрена и последователна ампутација (од губење на прстите до целиот екстремитет).
Оние кои имаат повеќе фактори на ризик и позитивна семејна историја треба порано да се јават кај својот лекар. Исто така, оние со рана која не зараснала повеќе од еден месец нека не контактираат. Исто така, треба да се забележи дека артериската тромбоза е почеста кај пациенти со развиена периферна атеросклероза.
Кои дијагностички тестови се прават?
По лекарскиот преглед, најпрво се прават неинвазивни тестови (ултразвук, колор доплер, мерење на индексот АБИ), а за оние на кои им е потребен понатамошен третман се воведуваат потешки тестови во однос на ангиографија, КТ или МР.
Кои се сите фактори на ризик за развој на оваа болест?
Имаме фактори на кои можеме да влијаеме и на кои не можеме. Не можеме да влијаеме на наследните фактори, но можеме да ги измениме стекнатите (диета, движење, алкохол, стрес итн.). Намалените движења, седентарен и стресен начин на живот исто така го зголемуваат ризикот од развој на оваа болест. Кај крвни роднини кои имале некој вид на атеросклеротично заболување со компликации, почесто се појавуваат и симптоми на атеросклеротична болест.
Колку пациенти имаат периферна артериска болест во Хрватска и колку од нив, според вашето практично искуство, сериозно ја сфаќаат оваа состојба?
Помал број луѓе се подготвени да ги променат своите животни навики, некои од нив дури и не можат, со оглед на нивните услови за живот. Луѓето често доаѓаат кај нас кога ништо не може да се направи освен ампутација.
Кај пушачите, забележано е дека добиваат значително почести и потешки компликации и често пушат непосредно пред или по зафатите на нивните артерии, дури и додека се во болница.
Како можеме да го спречиме појавувањето на оваа болест или што можат да направат заболените за да ја задржат болеста под контрола?
Редовно одете на прегледи кај вашиот лекар
Колку повеќе се движите
Внимавајте на урамнотежена исхрана
Престанете да пушите
Земете ја препорачаната терапија кога ќе се појави потреба
