Како што светот се загрева и глечерите се топат, Арктикот може да стане почва за нови пандемии на вируси, предупредуваат научниците.
Биологот Стефан Арис-Бросоу и неговите колеги од Универзитетот во Отава ја проучувале почвата и седиментот од езерото Хазен, најголемото езеро по волумен северно од Арктичкиот круг, и по секвенционирањето на ДНК и РНК сегментите пронајдени во почвата, тие се обиделе да ги идентификуваат присутни вируси, пишува „Science Alert“.
Потоа направија модели на реакција на вирусот со животинскиот и растителниот свет во областа и открија ризик од прелевање на вирусот, односно негово пренесување на други видови и продолжување на ширењето, како што беше случајот со вирусот САРС-CoV-2, кој беше пренесен од диви животни на луѓе.
„Ризикот од прелевање се зголемува со стапката на топење на глечерите“
– Ризикот од прелевање се зголемува со стапката на топење на глечерите. Доколку климатските промени го поместат опсегот на потенцијални вирусни вектори и резервоари на север, Арктикот би можел да стане плодна почва за нови пандемии – велат научниците во студијата.
– Од еволутивна гледна точка, вирусите полесно ги инфицираат домаќините кои се филогенетски блиску до нивниот природен домаќин, веројатно затоа што им е полесно да заразат и колонизираат видови кои се генетски слични – додаваат тие.
Во согласност со претходните студии, кои покажуваат како променетата средина може да доведе до нови комбинации на патогени, паразити и домаќини, експертите предупредуваат дека зголеменото топење на глечерите може да доведе до поголем ризик од пренесување на вирусот кај еукариотските домаќини.
На пример, појавата на антракс во северен Сибир во 2016 година, во која најмалку седум лица се заразиле, а едно дете починало, се припишува на топлотен бран. За време на многу високи температури, вечниот мраз се стопи, изложувајќи го заразениот труп од просторијата. Пред тој настан, последната епидемија во регионот беше во 1941 година.
Животните и луѓето живеат поблиску
Сепак, зголемениот ризик од излевање се разликуваше во примероците од почвата и езерскиот седимент. Во почвата, ризикот се зголеми, а потоа повторно почна да се намалува, додека кај примероците од езерски седимент продолжи да се зголемува.
Едно објаснување е дека зголеменото топење на глечерите и истекувањето на мразот овозможува повеќе органски материјал и присутните организми да завршат во езерото наместо да останат на копно.
Високиот Арктик, или најсеверниот регион, е дел од Земјата најчувствителен на климатските промени. Во текот на изминатите неколку децении, една третина од зимскиот мраз на Арктичкиот Океан исчезна. Покрај тоа, тука е и проблемот со нашето систематско уништување на природните живеалишта, поради што животните и луѓето живеат поблиску заедно.
– Двојниот ефект на климатските промени, зголемувањето на ризикот од поплави и поместувањето на север во дистрибуцијата на видовите може да има драматични ефекти на Високиот Арктик – велат научниците.
Вирусите се стари неколку илјади години
Арис-Бросоу и неговите колеги сè уште не навеле колку непознати видови вируси пронашле во примероците досега, ниту процениле дали овие вируси можат да предизвикаат инфекција, пишува Гардијан.
Сепак, други неодамнешни истражувања покажуваат дека постојат неидентификувани патогени во глечерите. На пример, минатата година експерти од Државниот универзитет во Охајо во САД објавија дека пронашле генетски материјал на 33 вируси, од кои 28 се нови, во примероци од мраз од Тибетската висорамнина во Кина. Врз основа на нивната локација, тие проценуваат дека вирусите се стари околу 15.000 години.
Во 2014 година, научниците од францускиот Национален центар за научни истражувања „Aix-Marseille“ успеаја да оживеат џиновски вирус што го изолираа од сибирскиот вечен мраз, што го направи повторно заразен за прв пат по 30.000 години. Водачот на истражувањето, биоинформатичарот Жан-Мишел Клавери, тогаш за Би-Би-Си изјави дека изложувањето на такви слоеви мраз може да биде „рецепт за катастрофа“.
„Дали тоа ќе доведе до пандемија? Не знаеме“
Но, Арис-Бросуа истакнува дека предвидувањето на висок ризик од прелевање не е исто како и предвидување на вистинско прелевање или пандемија.
– Се додека вирусите и нивните преносни вектори не се истовремено присутни во околината, веројатноста за драматично сценарио останува мала – вели Арис-Бросуа.
Од друга страна, се предвидува дека климатските промени ќе го променат опсегот на постоечките видови, потенцијално доведувајќи ги новите домаќини во контакт со античките вируси или бактерии.
– Единствениот заклучок што можеме со сигурност да го констатираме е дека како што се зголемуваат температурите, така се зголемува и ризикот од поплави во оваа средина. Дали тоа ќе доведе до пандемија? Не знаеме – додаде Арис-Бросуа.
Истражувањето, насловено Ризикот од вирусно прелевање се зголемува со климатските промени во седиментите на езерата на високиот Арктик, беше објавено во списанието „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences“.
