Поранешниот претседател на управниот одбор на Оптима телеком Роланд Жуваниќ и меѓународниот телекомуникациски консултант Томислав Макар во Ново Дан анализираа што ќе значи дерегулацијата на пазарот за телекомите на пазарот и како тоа ќе влијае на корисниците и на граѓаните.
Додека покриеноста со мобилниот сигнал 4G во Хрватска е 99,5 отсто, оптичките брзини на интернет, односно оние од најмалку 100 мегабити во секунда, не се достапни во секое петто домаќинство, односно дури 83 отсто од домаќинствата имаат интернет квалитет понизок од тоа. Што носи новата предлог-одлука за анализа на пазарот и што ќе значи за конкурентите и телекомуникациите, а што за граѓаните и цените?
Хрватскиот регулатор даде предлог за одлука за анализа на пазарот, врз основа на која се утврдуваат нови правила за тоа кој подлежи на регулаторни обврски, а кој не. Се предлага да се отстрани критериумот на значаен играч на пазарот, со што ефективно ќе се укинат контролите на цените наметнати од ХТ за трговија на големо и мало. Предлогот ќе ја загрози здравата пазарна конкуренција и ќе ја врати HT за 20 години назад, на поставките пред либерализацијата на пазарот. Тоа би го загрозило бизнисот на алтернативните оператори, а најголемата штета би ја платиле потрошувачите.
„Ова ме потсетува на Марфиовиот закон – се што почнува лошо, завршува уште полошо. Лошо почна веќе во 2004 и 2005 година, кога почна либерализацијата на фиксната телефонија. Оптима Телеком беше првиот фиксен оператор во Хрватска, следен од H1, Metronet и Iskon. Благодарение на Агенцијата за телекомуникации која ги одредуваше цените на услугите, се случи овие цени да не бидат одржливи за нашиот долгорочен бизнис. Резултатот беше што денес на пазарот нема ниту еден независен оператор на фиксна телефонија“, рече Жуваниќ.
„Агенцијата за телекомуникации е тука да обезбеди подобра, поевтина и поефикасна услуга…
За тоа дали алтернативните оператори можат да постојат без соработка со најголемиот оператор и на кој начин и во каква позиција се другите оператори, а во кои ХТ, Жуваниќ вели: „Секако дека не можат да опстанат без соработка, но таа соработка мора да ја регулира Телекомуникациите. Агенција. Ми се чини дека не си ја завршија работата како што треба, беа продолжение на ХТ и тоа доведе до оваа ситуација што ја имаме денес“.
Макар вели дека најавената регулатива треба да се гледа во контекст на зрелоста на пазарот на фиксен широкопојасен интернет во Хрватска. „Развојот на фиксниот широкопојасен интернет овде се забрзува, но се уште е во рана фаза. Покриеноста на фиксниот широкопојасен интернет во Хрватска сè уште е под 50 проценти. Ако се споредиме со Унгарија или Романија, станува збор за покриеност од 70 или 90 проценти. Друга референца е брзината од 100 мегабити, што е историска категорија. Денес зборуваме за гигабитни брзини, кои ги овозможува технологијата. Во Хрватска горе-долу 17 отсто од домаќинствата се поврзани со брзини над 100 мегабити, а ние според тоа галопираме зад Европа. Еден од проблемите е што миграцијата на корисниците, дури и таму каде што има оптичка инфраструктура, е прилично лоша. Само 13 проценти од домаќинствата мигрирале во оптичка инфраструктура и ако ги погледнеме резултатите од мај годинава, просечната брзина во фиксниот широкопојасен интернет е околу 50 мегабити во секунда и е достапна најмногу на секој мобилен телефон, а ние сме зад земјите како Полска. или Франција, каде овие брзини се и до двапати поголеми. Што се однесува до зрелоста, се уште сме во рана адолесценција“, вели Макар.
Тој коментираше и за тоа со што би можеле да се соочат телекомуникациските оператори кои не се доминантни на пазарот: „Ова е доста радикална промена. Останува да видиме како ќе седи и какви ќе бидат неговите ефекти. Четири месеци се прилично краток период и можеби треба да се даде повеќе простор на алтернативните оператори за подобро да се прилагодат. Регулаторот треба да мисли дека алтернативните оператори се тие што треба повеќе да се исполнат. Нивниот придонес е секогаш важен за развојот на пазарот и секако дека има емоции во ваква регулатива и мислам дека можеби треба да им се даде повеќе простор да се прилагодат на новите услови“.
„Од една страна, регулацијата во мобилната телефонија е одлична…
Жуваниќ вели дека една од причините зошто регулативата е добра е тоа што А1, која е моќна компанија и успеа да се наметне како важен играч на пазарот, прва излезе на пазарот во Хрватска. Исто така, тука е и Телемах, меѓу нив тој е загрижен за фиксната телефонија. „Искуствата од минатото покажуваат дека агенцијата не си ја завршила работата како што треба. Не е само прашање на Агенцијата за телекомуникации, туку на Агенцијата за конкуренција. Се сеќавате што се случи кога HT го купи Искон, кој беше алтернативен оператор. Тоа е парадоксална ситуација која никогаш не се случила никаде во светот, кога голем оператор купува алтернативен оператор кој продолжува да работи како алтернативен оператор со цел да се натпреварува со алтернативните оператори и да ги намали нивните цени. Последица од тоа е дека веќе нема ниту еден алтернативен оператор во Хрватска кој е независен“, додаде тој.
За тоа кое решение би обезбедило највисоко ниво на услуга, Макар вели: „На некој начин мораме да им овозможиме на операторите, но и на помалите алтернативни играчи, на паметен начин да ја зголемат пенетрацијата на оптичката инфраструктура. Регулаторот мора многу добро да ја следи моменталната ситуација и да ги калибрира понатамошните чекори за да им овозможи на најголемите инвеститори да продолжат да ја развиваат мрежата, да бидат профитабилни во областите каде што веќе инвестирале. Не смееме да ја заборавиме ниту корисничката страна. Не е важно само оптичката инфраструктура да е достапна. Корисниците бараат голема поддршка од операторот, без разлика дали се работи за решавање проблеми или поддршка која бара луѓе и инвестиции. Регулативата секогаш мора да води сметка корисничкото ниво и квалитетот на услугата да се одржуваат на високо ниво откако оптиката е достапна“.
Жуваниќ разбира дека ХТ сака да ја задржи својата доминација, но истакнува дека телекомуникациската агенција е таа која мора да создаде услови и претпоставки дека сите играчи на пазарот имаат еднакви услови. „Крајната последица е граѓаните да добијат подобра услуга во сите делови на Хрватска“, заклучи тој.
